خارش نوعی سوزش در پوست است که موجب خاراندن پوست می‌شود و یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که می‌تواند موضعی و محدود به یک ناحیه از بدن باشد و یا نقاط مختلف بدن را درگیر کند.
در برخی موارد نیز خارش پوست هنگام شب بدتر می‌شود. معمولاً اگر کل بدن دچار خارش شود، درمان به نسبت خارش موضعی سخت تر خواهد بود. بیشتر مواقع بدون تظاهرات خارجی، پوست دچار خارش می‌شود؛ ولی در برخی موارد نشانه‌هایی همچون برآمدگی، تاول، قرمزی و … بروز می‌کند. در این گونه موارد بیمار باید به متخصص پوست مراجعه کرده و علت آن‌را بیابد. مثلاً ممکن است خارج ناشی از ابتلا به اگزما و یا گال باشد.
آیا باید پوست را بخارانیم؟
این کار معمولاً خارش را بیشتر می‌کند. ممکن است خاراندن بدن ابتدا موجب آرامش و رضایت شود، اما در نهایت پوست تحریک و ملتهب شده و خودِ التهاب موجب خارش بیشتر می‌گردد؛ بنابراین در اکثر مواقع خاراندن پوست اوضاع را وخیم‌تر می‌کند؛ به خصوص اگر موجب خارش در پوست شود که باکتری وارد آن شده و عفونت کند و عفونت ثانویه خود، موجب خارش بیشتر می‌شود. اگر خارش پوست ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد، آن قسمت خراشیده و پوست آن کلفت شده و رنگدانه‌های آن تغییر رنگ می‌دهند و تیره می‌شوند. بهترین روش برای درمان پوست تحریک شده، جلوگیری از خاراندن آن است.
دلایـل خـارش پـوست
شرایط و دلایل بسیاری برای خارش پوست وجود دارد. حتی دلایل روانی، مثل استرس و اضطراب نیز ممکن است موجب خارش شوند و یا آن را تشدید کنند. خشکی پوست نیز یکی از دیگر عوامل است. قرار گرفتن در معرض اشعه UV و آفتاب سوختگی نیز می‌تواند موجب خارش پوست شود. سایر دلایل عبارتند از: تغییرات پوستی، اختلالات متابولیک و غدد درون ریز (بیماری کبد، کلیه یا پرکاری و کم کاری تیروئید)، سرطان، واکنش به مواد مخدر، مشکلات صفرا، بیـمــاری‌های خونی نیش حشراتی همچون کک و پشه. در برخی موارد نیز واکنش‌های آلرژیک، به شکل خارش بروز می‌کنند.
عفونت‌ها هم یکی از دیگر دلایل خارش پوست هستند؛ مثلاً خارش و سوزش دستگاه تناسلی زنان و مردان می‌تواند ناشی از عفونتی باشد که در مقاربت جنسی انتقال یافته است و یا خارش مقعد به دلایل عفونت و یا انگل، رعایت نکردن بهداشت باشد. عفونت‌های قارچی و پسوریازیس نیز موجب خارش پوست می‌شوند. در برخی موارد خارش به دلیل هجوم شپش به بدن، مثل شپش سر و یا شپش عانه است. گال نیز یک بیماری مسری پوستی است که با خارش شدید در شب همراه است. از دیگر عوامل می‌توان به دیابت، زونا، اسکلروز، لوازم آرایشی و … اشاره کرد. واکنش به مواد مخدر یا برخی داروها نیز می‌تواند موجب کهیر پوستی و خارش شود. اغلب اوقات، زنان اظهار می‌دارند که در دوران بارداری، بدن آنها خارش می‌گیرد و یا خارش آنها بدتر می‌شود. باید گفت که در بیشتر مواقع خارش ناشی از یک بیماری زمینه‌ای خطرناک و جدی نیست. ولی باید به پزشک متخصص مراجعه شود در بارداری اول نوعی کمر بارداری منجر به خارش می‌شود که به علت بزرگ شدن سریع شکم می‌باشد که نیاز به مراجعه به متخصص پوست دارد.
درمــان
سرما: سرما منجر به بی‌حسی فیبرهای عصبی بدن می‌شود و همین بی حسی خارش را تسکین می‌دهد. راه‌های سرد کردن پوست و کاهش خارش عبارتند از:
آب سرد: قسمت مورد نظر را با آب سرد بشویید یا یک کیسه یخ و یا آب سرد روی آن قرار دهید. دوش آب سرد قرار دادن کیسه‌های آب یخ روی پوست (این کیسه‌ها معمولاً در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند). توجه داشته باشید که گرم کردن محل خارش، هیچ تأثیری در تسکین آن ندارد و حتی اگر خارش کاهش یابد، برخی کرم‌های مثل لیدوکائین خود باعث تحریک پوست شده و خارش ایجاد می‌کند. خیلی سریع دوباره شروع خواهد شد؛ بنابراین توصیه می‌شود از این روش استفاده نکنید.
کرم‌ها و لوسیون‌های ضد خارش
فنول، «Pramoxine»، دیفن هیدرامین یا «Benzocaine» و یا هر نوع بی حس کننده دیگر. شما می‌توانید این کرم‌ها را به دفعات روی محل خارش بمالید. آنها انتهای اعصاب را بی‌حس کرده و درد و خارش را کاهش می‌دهند. کرم‌ها و لوسیون‌هایی که حاوی هیدروکورتیزون هستند، موجب کاهش خارش می‌شوند؛ البته خارش‌هایی که ناشی از اگزما یا خشکی پوست باشند. در واقع این خارش‌ها ناشی از پاسخ به کورتیزون هستند. هیچ کدام از کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون، حتی محصولاتی که ادعا می‌کنند در کاهش خارش تأثیر زیادی دارند، در حالت‌های شدید، به رفع خارش کمکی نخواهند کرد. مثلاً در مواقعی که خارش ناشی از نیش حشرات است، استفاده از این کرم، مؤثر نیست. اگر بیش از ۱۰ روز از کرم‌های حاوی هیدروکورتیزون استفاده کردید و نتیجه‌ای نگرفتید، حتماً با یک پزشک مشورت کنید تا علت خارش را بیابد.
داروهای خوراکی
به طور معمول، آنتی هیستامین‌ها، خارش را درمان می‌کنند؛ مثل دیفن هیدرامین، هیدروکسی زین، کلرفتیرامین و … از آنجا که این داروها خواب آور نیز هستند، نباید قبل از رانندگی و یا کار با ماشین‌های سنگین از آنها، استفاده کنید. اگر نمی‌خواهید دچار خواب‌آلودگی شوید، می‌توانید از «Loratidine» و یا «Fexnferadine» استفاده نمایید، زیرا با اینکه نوعی آنتی‌هیستامین هستند، درصد مواد خواب‌آور آنها بسیار کمتر از سایر آنتی‌هیستامین است. آنها نسل دوم آنتی‌هیستامین نامیده می‌شوند که نسبت به نسل اول خاصیت آرامبخشی کمتری دارند.
مراجعه به پزشک
اگر خارش پوست بدن تان، آرامش و خواب شما را سلب کرده و یا به علت خاراندن بیش از حد، پوست تان دچار عفونت شده و رنگدانه‌های آن تغییر رنگ داده و یا پوست شما ضخیم شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک در صورت لزوم کورتیزون یا آنتی‌هیستامین‌های قوی‌تری تجویز می‌کند و در صورتی که خارش ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، به درمان آن می‌پردازد.
گیاهان مفید برای درمان خارش
آلوئه ورا، روغن کبد ماهی، آبلیمو، ویتامین E و روغن جوانه گندم، خارش را تسکین می‌دهند.
اضافه کردن ۲ قاشق غذاخوری سرکه به آب حمام، خارش را تسکین می‌دهد. برای درمان خارش ناشی از عرق سوز شدن و یا نیش زنبور و یا حشرات، جوش شیرین را در آب گرم حل کرده، سپس با آب سرد حمام مخلوط کنید و بدن خود را با آن بشویید.
رژیم غذایی نقش مهمی در مبارزه با خارش و آلرژی‌ها دارد. اگر غذایی را که موجب حساسیت و خارش شما می‌شود، شناسایی کنید، با اجتناب از خوردن آن به راحتی خارش خود را درمان خواهید کرد. غذاهای غنی از ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی و مواد معدنی، به درمان خارش پوست کمک می‌کنند.
خشکی پوست خارش را بدتر می‌کند، محل آسیب دیده را تمیز و چرب نگه دارید و از گرما و رطوبت بیش از اندازه خودداری کنید. لباس‌های سبک و خنک بپوشید.
نوشیدن ۱ الی ۲ فنجان چای گزنه خارش را کاهش می‌دهد. به این منظور، ۱ الی ۲ قاشق چای خوری برگ خشک گزنه را درون یک فنجان آب جوش بریزید و بعد از ۱۵ دقیقه بنوشید. مخلوط کردن نشاسته با آب وان نیز، خارش را تسکین می‌دهد. مخلوط آب نارگیل تازه و گوجه‌فرنگی و ماساژ پوست با این مخلوط، در بهبود و تسکین خارش بدن مؤثر است. برگ ریحان، خارش ناشی از عفونت‌های قارچی را درمان می‌کند.
در زنان یائسه، کمبود استروژن موجب خارش بدن می‌شود؛ بنابراین تأمین استروژن از غذاها موجب کاهش خارش می‌شود. مواد غذایی حاوی استروژن عبارتند از: خرما، گیلاس، آلو، هویج، سیب‌زمینی، زیتون، خیار، بادمجان، رازیانه، تخم آفتابگردان و جوی دو سر، عسل و عدس و سویا.
مصرف بذر کتان، عملکرد کبد را بهبود بخشیده و خشکی و خارش پوست را کاهش می‌دهد. گاهی اوقات خارش ناشی از گرمای هوا و افزایش درجه حرارت بدن است. در روزهای گرم با نوشیدن مایعات فراوان، بدن و پوست خود را خنک نگه دارید.
بدون نسخه پزشک از هیچ دارویی استفاده نکنید. برخی از داروها خود می‌توانند سبب خارش شوند؛ مثل استامینوفن کدئین که متاسفانه بسیاری از افراد بدون نسخه آن‌را مصرف می‌کنند. همیشه از ضد آفتاب استفاده کنید؛ حتی در فصل پائیز و زمستان.
از پوشیدن لباس‌های پشمی خودداری کنید و چنانچه ناچار به پوشیدن آن هستید، زیر آن لباس نخی یا ابریشمی بپوشید تا لباس پشمی با بدن شما در تماس نباشد. از مصرف لبنی‌های پر چرب خودداری کنید؛ زیرا حاوی مواد افزودنی تحریک کننده پوست هستند. از لوازم آرایشی و زیبایی حاوی روغن استفاده نکنید؛ زیرا بیشتر مواقع روغن این مواد حساسیت‌زاست.
سپاس از دکتر سیمین ابراهیم زاده-متخصص پوست، مو و زیبایی
منبع : سایت زیباشو