انواع گونه های درخت توسکا و روش های تکثیر آن

درخت توسکا

توسکا ، توسه یا رازدار (رزدار) نام گونه ای از درخت ها و درختچه های جنگلی از خانواده غان است. این درخت از نوع گیاهان خزان کننده است و به وسیلهٔ باد گرده افشانی می کند. در دنیا بیش از ۳۰ گونه از توسکا وجود دارد که تنها دو نوع از آن با نام های توسکای ییلاقی (سردسیر) و توسکای قشلاقی (گرمسیر) در ایران رشد می کنند، که عمر آنها معمولاً تا ۱۰۰ سال است و رشد نهایی آنها در ۵۰ سالگی قطع می شود. توسکا درختی رطوبت پسند به شمار می رود، بدین معنی که دارای قدرت جذب آب بسیار زیادی است و در زمین های رطوبت و یا باتلاقی دارای رشدی سریع می باشد.

“توسکا” گونه ای با ارزش از درختان شمال کشور است که از جنگل های مینودشت در استان گلستان تا آستارا در استان گیلان گسترده شده است.توسکا اغلب در کنار رودخانه‌ها، نزدیکی ساحل دریا و وجاده‌های جنگلی دیده می‌شود و در داخل جنگل، کمتر مشاهده می‌گردد. توسکا دارای رشد سریع است به خصوص جهت ایجاد فضای سبز کاربرد بسیاری دارد.

انواع گونه های درخت توسکا

در میان درختانی که در جنگل‌ های شمال ایران وجود دارند، توسکا زودتر از بقیه ی درختان جوانه می‌زند و آخرین درختی است که برگ‌های آن زرد می‌شود.دو گونه توسکای قشلاقی و ییلاقی در ایران وجود دارد. گونه قشلاقی آن در سواحل دریا و در ارتفاعات پایین یافت می‌شود و معمولا در جاهایی که دارای سفره آبی زیرزمینی کم عمق می‌باشد، مشاهده می‌گردد. این درحالی است که توسکای ییلاقی در ارتفاعات بالای دامنه البرز و نیز در نقاط مرطوب و قعر دره‌ها یافت می‌شود.

گیاه شناسی درخت توسکا

ارتفاع درختچه های تیرهٔ توسکا معمولاً کم است، اما در شرایط ایده آل و مناسب (مانند زیاد بودن درجهٔ مرطوبی خاک و غنی بودن آن) ارتفاع آن تا ۲۱ متر نیز می رسد.

برگ ها در این گونه، بیضی و مدور، با پایه ای گوه شکل و متناوب (پر موج) و دارای سطحی چسبنده و حاشیه ای دندانه دار و همچنین رگبرگ های شانه ای شکل هستند. گل ها چوبی و با شکل نامشخص (معمولاً به صورت کروی بوده و در ابتدای بهار و قبل از رویش کامل برگ ها ظاهر می شوند. شاخه های آن خاکستری رنگ با لکه های قهوه ای است به وسیلهٔ جریان باد گرده افشانی می کنند و میوهٔ آن شبیه به توت کال است.

در میان درختانی که در جنگل های شمال ایران وجود دارند، توسکا زودتر از بقیهٔ درختان جوانه می زند و آخرین درختی است که برگ های آن زرد می شود.

توسکا دارای چوبی نرم است. چوب بریده شدهٔ توسکا در هنگام پاییز سفید رنگ است ولی لحظاتی بعد از برش به قرمز متمایل می شود و سپس به رنگ صورتی روشن درمی آید و به همین رنگ می ماند.

همانند تمام درختان خانواده غان، کت کین ها (به انگلیسی Catkin یا میوه های نر و ماده هر دو در یک درخت قرار دارند. کت کین های نر در پاییز ظاهر می شوند و ماده ها در اواخر زمستان و اوایل بهار در میان شاخه های تیره تر. رنگ نرها سرخ تیره است و نزدیک به 10 سانتیمتر طول دارند و با فلس های سپرمانندی پوشیده شده اند که بساک و گرده ها را از باران و بادهای نارس و نابهنگام محفوظ دارد.

شرایط اکولوژیک رشد توسکا

توسکا بومی قارهٔ اروپا و جزایر بریتانی است. محل رشد توسکا معمولاً در مناطق پر آب، مانند حاشیه رودخانه ها و سواحل و همچنین حاشیهٔ جنگل هاست و داخل جنگل به ندرت رشد می کند. این درختان در تمامی کرهٔ زمین موجود هستند و دامنهٔ انتشار آنها از ژاپن به سمت آسیای شرقی و شمال هیمالیا و سپس درون اروپا و شمال آفریقا ادامه دارد. در قاره آمریکا نیز از شمال قاره و بخش شرقی کانادا، آنتاریو به سمت غرب و سپس جنوب و منطقهٔ غربی آمریکای جنوبی و رشته کوه آند و نیز در شیلی پراکنده اند.

این گونه فقط در بخش شمالی ایران وجود دارد و در جنگل های مازندران و گرگان و گیلان، مناطق جنگلی طالقان، لاهیجان، آستارا و طالش که همه دارای خاکی مرطوب هستند، رشد می کند.

این گیاه خاک های سنگین و عمیق را برای رشد ترجیح می دهد و به خوبی در خاک های سنگین رسی رشد می کند و مقاومت بسیار خوبی در زمین های فقیر دارد. مکان های آفتابی را می پسندد. درختی سریع الرشد با دوره رشد کوتاه است. ریشه های این گیاه با میکروارگانیسم های خاک همزیستی دارند به طوری که گرهک های موجود روی ریشه ها می تواند نیتروژن اتمسفر را تثبیت نماید. مقداری از این نیتروژن تثبیت یافته مورد استفاده گیاه برای رشد قرار می گیرد و مقداری نیز مورد استفاده گیاهان دیگر که در اطراف آن رشد می کنند، می باشد.

روش تکثیر درخت توسکا

توسکا از طریق بذر ، پاجوش و ریشه جوش قابلیت تکثیر دارد. بذر نیازی به تیمار خاصی ندارد و در عمق 2 تا 2.5 سانتی متری در خاک سبک و مرطوب با پوششی از ماسه در اسفند و فرودین می توان کاشت.پس از یک سال نهالچه ها را بازکاشت می کنند. اما اگر بذرها در ابتدا پاک شده و سه تا پنج ماه بصورت استراتیفه در میان ماسه بمانند درصد جوانه زدن آنها بیشتر می شود.قلمه های گیاهی را می توان در ماه های دی و بهمن تهیه و در اسفند ماه در فضای باز کاشت در صورت داشتن امکانات گل خانه ای قلمه های علفی با 3000 ppm پودر تالک اسید ایندول بوتریک (IBA) ریشه دار می شوند.

بذرهای این گیاه را باید به محض رسیدن در شاسی های سرد کشت کرد. کشت بذرها باید در بهار انجام شود. وقتی اندازه نشاها به حدی رسید که در هنگام جابجایی آسیب نمی دید، آنها را به زمین اصلی منتقل می کنند. ریشه دار کردن قلمه ها نیز در فصل پاییز و پس از ریزش برگ ها در بستر شنی صورت می گیرد.

کاربردهای درخت توسکا

به خاطر رطوبت پسندی بسیار زیاد تیرهٔ توسکا و قدرت زیاد آن در جذب آب، برای کاهش حجم آب در زمین های مرطوب و علفزارهای باتلاقی و مانداب ها و زهکشی خاک به فراوانی کاشته می شود. همچنین چوب این درخت مورد استفاده در صنایع روکش سازی است.

بیشتر بخوانید:

روش کاشت درخت تبریزی چگونه است؟

روش های کاشت درخت پالونیا و کاربردهای آن

با روش کاشت درخت انگور و نگهداری از آن آشنا شوید