اعمال و آداب روز عاشورای حسینی؛ اعمال مربوط به روز دهم محرم عاشورای حسینی

روز عاشورا روز به شهادت رسیدن سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) است که مصیبتی عظیم در تاریخ اسلام است. مردم هر سال این روز را به عزاداری با شکوهی برای امام حسین (ع) تبدیل می کنند و رنگ و بوی شهر حال عاشورا را به خود می گیرد.

اعمال و آداب روز عاشورای حسینی

در دهمین روز از دهه محرم، یعنی روز عاشورای حسینی روایت شده است که اعمالی مستحب است که ثواب بسیاری دارد. از آن جمله اعمال می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

أول زیارت عاشوراء معروفه است که خوانده مى ‏شود از نزدیک و دور و شرح آن چنانکه شیخ ابو جعفر طوسى در مصباح ذکر فرموده چنین است :
روایت کرده محمد بن اسمعیل بن بزیع از صالح بن عقبه از پدرش از حضرت امام محمد باقر علیه السلام که فرمود هر که زیارت کند حسین بن على علیهما السلام را در روز دهم محرم تا آنکه نزد قبر آن حضرت گریان شود ملاقات کند خدا را در روز قیامت با ثواب دو هزار حج و دو هزار عمره و دو هزار جهاد که ثواب آنها مثل ثواب کسى باشد که حج و عمره و جهاد کند در خدمت رسول خدا صلى الله علیه و آله و ائمه طاهرین علیهم السلام.
راوى گفت : گفتم فدایت شوم چه ثواب است از براى کسى که بوده باشد در شهرهاى دور از کربلا و ممکن نباشد او را رفتن بسوى قبر آن حضرت در مثل این روز فرمود : هر گاه چنین باشد بیرون رود بسوى صحرا یا بالا رود بر بام بلندى در خانه خود و اشاره کند بسوى آن حضرت به سلام و جهد کند در نفرین کردن بر قاتلین آن حضرت و بعد از آن دو رکعت نماز کند و بکند این کار را در اوایل روز پیش از زوال آفتاب پس ندبه کند بر حسین علیه السلام و بگرید بر او و امر کند کسانى را که در خانه ‏اش هستند هر گاه از ایشان تقیه نمى ‏کند به گریستن بر آن حضرت و برپا دارد در خانه خود مصیبتى به اظهار کردن جزع بر آن حضرت و تعزیت بگویند یکدیگر را به مصیبت ایشان به حسین علیه السلام و من ضامنم براى ایشان بر خدا هرگاه بیاورند این عمل را جمیع آن ثوابها را گفتم فداى تو شوم ضامن مى ‏شوى این ثوابها را براى ایشان و کفیل مى ‏شوى این ثوابها را ؟
فرمود که بلى من ضامنم و کفیلم از براى کسى که این عمل را بجا آورد.
گفتم که چگونه یکدیگر را تعزیت بگویند فرمود که مى ‏گویند :
أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَ نَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ علیه السلام وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ
یعنى : بزرگ فرماید خداوند اجرهاى ما را به مصیبت ما به حسین علیه السلام و قرار دهد ما و شما را از خواهندگان خون او با ولی او امام مهدى از آل محمد علیهم السلام.
و اگر بتوانی که بیرون نروى آن روز را در پى حاجتى چنان کن زیرا که آن روز نحسى است که برآورده نمى ‏شود در آن حاجت مؤمن و اگر برآورده شود مبارک نخواهد بود از براى او و نخواهد دید در آن خیرى و رشدى و ذخیره نکند البته هیچیک از شما براى منزلش در آن روز چیزى را پس هر که ذخیره کند در آن روز چیزى را برکت نخواهد دید در آن چیزى که ذخیره نموده و مبارک نخواهد بود از براى او در اهلش که ذخیره براى آنها نهاده پس هر گاه بجا آوردند این عمل را بنویسد حق تعالى براى ایشان ثواب هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد که همه را با رسول خدا صلى الله علیه و آله کرده باشد و از براى او است مزد و ثواب مصیبت هر پیغمبرى و رسولی و وصى و صدیق و شهیدى که مرده باشد یا کشته شده باشد از زمانى که خلق فرموده حق تعالى دنیا را تا زمانى که بپاى شود قیامت.

صالح بن عقبه و سیف بن عمیره گفته‏ اند که گفت علقمه بن محمد حضرمى که گفتم به حضرت باقر علیه السلام که تعلیم بفرما مرا دعایى که بخوانم آن را در این روز هر گاه زیارت کنم آن جناب را از نزدیک و دعایى که بخوانم آن را هر گاه زیارت نکنم او را از نزدیک و بخواهم اشاره کنم به سلام بسوى او از شهرهاى دور و از خانه ‏ام فرمود به من اى علقمه هر گاه تو بجا آوردى آن دو رکعت نماز را بعد از آنکه اشاره کنى بسوى آن حضرت به سلام پس بگو در وقت اشاره به آن حضرت بعد از گفتن تکبیر این قول را یعنى زیارت آتیه را پس بدرستیکه تو هر گاه گفتى این قول را بتحقیق که دعا کرده ‏اى به آن چیزى که دعا مى ‏کند به آن زائران آن حضرت از ملائکه و بنویسد خداوند از براى تو صد هزار هزار درجه و بوده باشى مثل کسى که شهید شده باشد با امام حسین علیه السلام تا مشارکت کنى ایشان را در درجات ایشان و شناخته نشوى مگر در جمله شهیدانى که شهید شده ‏اند با آن حضرت و نوشته شود براى تو ثواب زیارت هر پیغمبرى و رسولى و ثواب زیارت هر که زیارت کرده حسین علیه السلام را از روزى که شهید شده است سلام خدا بر آن حضرت و بر اهل بیتش مى ‏گویى‏.

• خواندن زیارت وارث نیز یکی از فضیلت های بزرگ روز عاشورای حسینی است.
• خواندن هزار مرتبه توحید در روز عاشورای حسینی فضیلت دارد و روایت شده که خداوند رحمان نظر رحمت بسوى خواننده این سوره کند.
• دعای توسل به امام حسین (ع)

أَدْعُوکَ مُحْتَاجاً وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ فَقِیراً وَ أَفْزَعُ إِلَیْکَ خَائِفاً وَ أَبْکِی إِلَیْکَ مَکْرُوباً وَ أَسْتَعِینُ بِکَ ضَعِیفاً وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ کَافِیاً
احْکُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا (بِالْحَقِّ) فَإِنَّهُمْ غَرُّونَا وَ خَدَعُونَا وَ خَذَلُونَا وَ غَدَرُوا بِنَا وَ قَتَلُونَا وَ نَحْنُ عِتْرَةُ نَبِیِّکَ وَ وَلَدُ (وُلْدُ) حَبِیبِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الَّذِی اصْطَفَیْتَهُ بِالرِّسَالَةِ وَ ائْتَمَنْتَهُ عَلَى وَحْیِکَ‏
فَاجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ‏
اى خداى بلند مقام با جلال و جبروت محکم تدبیر بى ‏نیاز از خلق که ملک کبریایى او پهناور ؛ و قدرتت به هر چیز شامل و رحمتت به همه نزدیک وعده ‏ات صدق و حقیقت نعمتت فراوان امتحانت نیکو .
هر کس تو را بخواند به او نزدیک خواهى بود و هر که به درگاهت توبه کند مى ‏پذیرى .
هر چه بخواهى توانى کرد هر چه طلبى بیابى به شکرگزاران پاداش مى ‏دهى و هر که به یاد تو باشد از او یاد مى ‏کنى .
من اى خدا با فقر و احتیاج تو را مى ‏خوانم و از بینوایى به درگاهت با شوق مى ‏آیم و با خوف و هراس به درگاهت مى ‏نالم و از رنج و آلام عالم مى‏ گریم ؛ و از تو بر ضعف و ناتوانیم مدد مى ‏طلبم و براى کفایت امورم بر تو توکل مى ‏کنم .
پس خدایا تو میان ما و قوم ما به حق حکم فرما که این قوم ما را مغرور ساخته و با ما خدعه کردند و ما را ترک گفته و یارى نکردند و به مکر و فریب ما را شهید کردند ؛ در صورتى که ما عترت پیغمبر تو بودیم و فرزندان حبیب تو محمد بن عبد الله که تو او را به رسالت برگزیدى و بر وحى خود امین قرار دادى.
اى خدا پس در امور ما گشایش و آسایش عطا فرما به حق رحمت بى ‏پایانت اى مهربانترین مهربانان عالم.
ابن عیاش گفت شنیدم از حسین بن على بن سفیان بزوفرى که مى ‏گفت حضرت صادق علیه السلام مى ‏خواند این دعا را در این روز و فرموده که این دعا از دعاهاى روز سوم شعبان است و آن روز ولادت حسین علیه السلام است.

• اگر کسى در این روز نزد قبر امام حسین علیه السلام باشد و مردم را آب دهد مثل کسى باشد که لشکر آن حضرت را آب داده باشد و با آن جناب در کربلا حاضر شده باشد .
• مستحب است که شیعیان اسلامی از خوردن و آشامیدن دوری کنند اما قصد روزه نداشته باشند و سپس در عصر همان روز افطار کنند. همچنین به غذایى که اهل مصیبت مى‏ خورند مثل ماست یا شیر و امثال آنها نه مثل غذاهاى لذیذه و آنکه جامه‏ هاى پاکیزه بپوشند و بندها را بگشایند و آستین ‏ها را بالا کنند به هیئت صاحبان مصیبت‏.
• و ایضا بنى امیه علیهم اللعنة از براى برکت آذوقه سال را در روز عاشورا در خانه ذخیره مى ‏کرده ‏اند لهذا از حضرت امامرضا علیه السلام منقول است که هر که ترک کند سعى در حوایج خود را در روز عاشورا و پى کارى نرود حق تعالى حوایج دنیا و آخرت او را برآورد و هر که روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه او باشد حق تعالى روز قیامت را روز فرح و سرور و شادى او گرداند و دیده ‏اش در بهشت به ما روشن گردد و هر که روز عاشورا را روز برکت نامد و از براى منزل خود در آن روز چیزى ذخیره کند خدا آن ذخیره را براى او مبارک نگرداند و در روز قیامت با یزید و عبید الله بن زیاد و عمر بن سعد علیهم اللعنة محشور گردد پس باید که در روز عاشورا آدمى مشغول کارى از کارهاى دنیا نگردد و مشغول گریه و نوحه و مصیبت باشد و امر کند اهل خانه خود را که تعزیه آن حضرت را بدارند و مشغول ماتم باشند چنانکه در ماتم عزیزترین اولاد و اقارب خود مى ‏باشند و در آن روز امساک کند از خوردن و آشامیدن بى آنکه قصد روزه کند و در آخر روز بعد از عصر افطار کند اگر چه به شربت آبى باشد و روزه تمام ندارد مگر آنکه در خصوص آن روز روزه واجبى داشته باشد که به نذر یا مثل آن بر او واجب شده باشد که آن روز را روزه باید بگیرد و در آن روز آذوقه در خانه ذخیره نکند و نخندد و مشغول لهو و لعب نگردد.
  و هزار مرتبه بر قاتلان آن حضرت لعنت کند و بگوید :
  اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ‏

• شایسته است در این روز مقتل بخوانند و یکدیگر را بگریانند روایت شده که چون حضرت موسى علیه السلام ماءمور شد به ملاقات جناب خضر و تعلّم از او اوّل چیزى که در وقت ملاقات بین ایشان مذاکره شد آن بود که آن عالِم حدیث نمود براى حضرت موسى مُصیبَتها و بلاهایى که بر آل محمد عَلیهمُ السلام وارد مى شود پس گریستند هر دو و سخت شد گریستن ایشان .و روایت شده از ابن عبّاس که گفت در ذیقار خدمت امیرالمؤ منین علیه السلام رسیدم صحیفه اى بیرون آورد به خطّ خود و املاء پیغمبر صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله و خواند براى من از آن و در آن صحیفه بود مَقْتَلِ امام حسین علیه السلام و آنکه چگونه کشته مى شود و کى مى کشد او را و کى یارى مى کند او را و کى با او شهید مى شود پس گریه کرد آن حضرت گریه سختى و مرا به گریه درآورد فقیر گوید که اگر مقام را گنجایش بود مختصر مَقْتَلى در اینجا ذکر مى کردم لکن محلّ را گنجایش نیست هرکه خواهد رجوع کند به کُتُبِ ما در مَقْتَل .
• و سید براى این روز دعایى نقل کرده است شبیه به دعاى عشرات بلکه ظاهر آن است که خود آن دعا باشد موافق بعضى روایات آن
• در شب عاشورا شمع روشن کرده و شام غریبان حسینی برگزار شود.

همچنین بخوانید:

اعمال و وقایع شب اول محرم

اعمال و آداب شب و روز دوم محرم

اعمال و وقایع شب سوم محرم

اعمال و وقایع شب و روز چهارم محرم

اعمال و وقایع روز پنجم محرم

اعمال و وقایع روز ششم محرم

اعمال و وقایع شب هفتم محرم

اعمال و وقایع روز هشتم محرم

وقایع روز نهم محرم، روز تاسوعای حسینی

عکس پروفایل ماه محرم

متن شعر نوحه محرم

شعر کوتاه درباره امام حسین (ع)

جملات تسلیت ماه محرم

روز عاشورا چه روزی است؟

متن کامل زیارت عاشورا همراه با ترجمه