موارد مصرف و عوارض داروی تموزولامید
تموزولامید (Temozolomide) برای درمان انواع خاصی از تومورهای مغزی استفاده می‌شود. این دارو برای افراد بزرگسالی که به تازگی سرطان مغزی به نام گلیوبلاستوما مولتی فرم در آن‌ها تشخیص داده شده، تجویز می‌شود. در ابتدا تموزولامید همراه با پرتو درمانی برای درمان این نوع تومور مورد استفاده قرار می‌گیرد و سپس به تنهایی استفاده می‌شود.
تموزولامید برای بزرگسالان و کودکانی با نوعی سرطان مغز به نام گلیوما بدخیم نیز تجویز می‌شود، البته اگر تومور به درمان‌های استاندارد دیگر پاسخ ندهد، این دارو تجویز می‌شود.
تموزولامید با دخالت در چگونگی تقسیم و تکثیر سلول‌های سرطانی کار می‌کند و توسط یک پزشک متخصص برای درمان سرطان تجویز می‌شود.
نام‌های تجاری: Temodal
اشکال دارویی: کپسول
مکانیسم اثر تموزولامید
در بدن تبدیل به متابولیت آلکیله شده متیل ـ تری آزن ـ ایمیدازول کربوکسامید می‌شود. این تبدیل خود به خود و تحت شرایط فیریولوژیک انجام می‌گیرد.
فارماکوکینتیک تموزولامید
-
جذب: سریع و کامل ( خوراکی ) -
توزیع: داروی اولیه Vd=0.4 L/kg ، از سطح خونی مغزی نیز عبور کرده و سطوح آن در CSF حدود 39-35 % سطوح پلاسمایی است. -
نیمه عمر: متوسط 8/1 ساعت ( داروی اولیه ) -
زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: خوراکی، با معده خالی 1 ساعت، با معده پر (غذای پرچرب) 25/2 ساعت -
دفع: ادرار ( 38 %، داروی اولیه 6 % )، مدفوع ( 1%> )
موارد و مقدار مصرف تموزولامید
تموزولامید در درمان بیماران با آستروسیتومای آناپلاستیک عود کننده و گیلوبلاستومای مولتی فرم تازه تشخیص داده شده، به کار می‌رود.
در استروسیتومای آناپلاستیک عود کننده
دوز اولیه: روزانه mg/m2 150 برای 5 روز؛ سپس هر 28 روز تکرار می‌شود. براساس پاسخ فاکتورهای خونی، دوزهای بعدی به صورت mg/m2 200-100 روزانه برای مدت 5 روز در درمان‌های دوره‌ای به کار می‌رود.
در گلیوبلاستومای مولتی فرم
در فاز همراه: به همراه رادیوتراپی با دوز mg/m2 75 روزانه برای 42 روز به کار می‌رود. در طول این مدت پروفیلاکسی برای پنوموسیتیس کارینی نیاز می‌باشد.
در فاز نگهداری: این فاز شامل 6 درمان دوره‌ای می‌باشد. 4 هفته بعد از اتمام فاز همراه شروع می‌شود و دوره‌های بعدی درمان 28 روزه می‌باشد.
در ملانومای متاستاتیک:
mg/m2 200 روزانه برای 5 روز، هر 28 روز یک بار تا 12 سیکل باید تکرار شود و در سیکل‌های بعدی باید دوز آن را کاهش داد.
مصرف تموزولامید در دوران بارداری و شیردهی
در گروه D قرار دارد. در این گروه از داروها، مطالعات و نتایج حاصل از آن بیانگر وجود خطر برای جنین انسان است. زمانی که استفاده از دارو برای زنان باردار اجتناب‌ناپذیر است و خطرات احتمالی پذیرفته شده‌است، پزشک دارو را تجویز می‌کند.
مصرف در شیردهی: ترشح تموزولامید در شیر مادر مشخص نشده است، ولی به علت خطر عوارض جانبی شدید، موتاژنیک و کارسینوژیک بودن دارو برای شیرخوار، شیردادن در حین درمان با تموزولامید توصیه نمی‌شود.
موارد منع مصرف تموزولامید
-
ازدیاد حساسیت به تموزولامید یا سایر ترکیبات فرمولاسیون -
ازدیاد حساسیت به داکاربازین ( هر دو دارو به MTIC متابولیزه می شود )
عوارض جانبی تموزولامید
-
قلبی ـ عروقی: ادم محیطی. -
اعصاب مرکزی: خستگی، سردرد، تشنج، تب، گیجی، بی‌خوابی، خواب‌آلودگی، آتاکسی، عصبانیت، اختلال حافظه، افسردگی. -
پوستی: آلوپسی، راش، خارش، خشکی پوست، اریتم. -
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، یبوست، بی‌اشتهائی، اسهال، درد شکم، دیس‌فاژی، اختلال چشائی و افزایش وزن. -
خونی: لنفوپنی، ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی، لکوپنی، آنمی. -
عضلانی ـ اسکلتی: ضعف، پاراستزی، درد کمر، آرترالژی، میالژی. -
اندوکرین و متابولیک: درد پستان، هایپرکورتیسیزم. -
ادراری ـ تناسلی: عفونت مجاری ادراری، تکرر ادرار. -
چشمی: تاری دید، دوبینی، اختلال بینائی. -
تنفسی: فارنژیت، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، سرفه، سینوزیت، دیس‌پنه. -
سایر عوارض: عفونت ویروسی، واکنش آلرژیک.
مسمومیت با تموزولامید و درمان آن
در مصرف بیش از حد علائم ساپرس مغز استخوان، مرگ، عفونت، پان‌سیتوپنی و پیرکسی دیده می‌شود.
تداخلات دارویی تموزولامید
-
کاربامازپین: سمیت خونی ( آنمی آپلاستیک ) تشدید می شود. -
کوتریموکسازول: سمیت خونی ( آنمی آپلاستیک ) تشدید می شود. -
فنی توئین: سمیت خونی ( آنمی آپلاستیک ) تشدید می شود. -
والپروئیک اسید: کلیرانس تموزولامید را به میزان 5 % کاهش می دهد. -
غذا سرعت و میزان جذب دارو را کاهش می دهد.
هشدار ها در مورد تموزولامید
-
داروی خطرناکی بوده و حین حمل و نقل و از بین بردن بایستی احتیاطات لازم را رعایت نمود. -
ممکن است پنومونی Pneumocystis jirovecii ) PCP) رخ دهد. این خطر در افراد دریافت کننده استروئیدها یا رژیم های طولانی مدت افزایش می یابد. -
سرکوب مغز استخوان ممکن است رخ دهد. این خطر در سالمندان و زنان بیشتر است. -
پان سیتوپنی طولانی شونده که منجر به آنمی آپلاستیک می شود می تواند رخ دهد. -
موارد نادری از سندروم میلودیس پلاستیک و بدخیمی های ثانویه شامل لوکمی میلوئید حاد گزارش شده است. -
در بیماران مبتلا به اختلال کلیوی یا کبدی شدید یا احتیاط مصرف شود. در بیماران تحت دیالیز مطالعه ای انجام نشده است. -
افزایش سطح و فعالیت o-6-methylguanine-DNA-methyltranferase(MGMT) در بافت توموری در ارتباط با مقاومت به تموزولامید است. بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما بهتر است از ترکیب تموزولامید و رادیوتراپی استفاده کنند.
توصیه های دارویی تموزولامید
-
در صورت مصرف با معده خالی میزان تهوع و استفراغ کاهش می یابد. ولی جذب دارو با غذا تغییر می یابد. -
داروهای ضد تهوع مناسب در صورت نیاز تجویز شود. -
کپسول ها نباید باز یا خرد شوند. در صورت باز شدن اتفاقی، از تماس دست با محتویات کپسول خودداری شود. -
فرم IV را طی 90 دقیقه انفوزیون کنید. می توان از طریق لوله ای که سرم سدیم کلراید 9/0 % تزریق می شود این دارو را نیز انفوزیون نمود. از تزریق با سایر داروها خودداری شود.
ملاحظات اختصاصی تموزولامید
کپسول‌ها نباید باز یا جویده شوند و باید با یک لیوان آب بلعیده شوند. برای کاهش تهوع و استفراغ می‌توان با معده خالی مصرف کرد. توصیه می‌شود در هنگام خواب مصرف شود.
نکات قابل توصیه به بیمار در دوره مصرف تموزولامید
1- در هنگام مصرف این دارو از راههای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
2- خانمها باید از شیردهی حین مصرف این دارو پرهیز کنند.
3- در صورت تهوع و استفراغ باید با پزشک جهت کاهش دوز مصرفی تماس بگیرند.
4- برای سالمندان دوز دارو مشابه با بزرگسالان می‌باشد ولی باید توجه نمود که بیماران <70 سال شانس بیشتری برای نوتروپنی و ترومبوسیتوپنی در دوره اول درمان نسبت به بیماران> 70 سال دارند.
شرایط نگهداری داروی تموزولامید
-
دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید. -
دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
بیشتر بخوانید:
معرفی داروی ضد سرطان کربوپلاتین
معرفی کامل داروی ضد سرطان ایفوسفامید
موارد مصرف و عوارض داروی آسپارژیناز
