گزارش کردن تو خبر: صحیفه سجادیه کتابی است مشتمل بر 54 دعای امام سجاد (ع). این کتاب پس از قرآن و نهج البلاغه مهم ترین میراث مکتوب شیعه به شمار می رود و به عنوان خواهر قرآن و «انجیل اهل بیت» نیز شناخته می شود. کتاب مانند قرآن و نهج البلاغه به فصاحت و بلاغت شهرت دارد. امام سجاد (ع) در دعاهای خود آموزه های دینی بسیاری را بیان می کند.
صحیفه سجادیه نه تنها حاوی راز و نیاز با خداوند و بیان نیازها در پیشگاه اوست، بلکه مجموعه ای است حاوی بسیاری از علوم و معارف اسلامی که در آن مسائل عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و برخی از قوانین فطری و شرعی وجود دارد. در قالب دعا بیان می شود.
در قسمت ارتباط با خدا، دعاها بر حسب مقتضیات زمان ها و موقعیت های مختلف بیان می شود، برخی از دعاها سالیانه است مانند دعای عرفه و ماه رمضان و برخی ماهانه مانند دعای رؤیت هلال. ماه. ماه، و برخی هفتگی و برخی برای هر روز و شب است
دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه یکی از دعاهای سنتی امام سجاد (علیه السلام) است که آن را می خواند. امام سجاد(ع) در این دعا وظایف مؤمن واقعی را بیان می کند و از خداوند می خواهد که او را از شر شیطان حفظ کند.
حضرت زین العابدین در ابتدای این دعا از خداوند سپاسگزاری می کند که به بندگانش مقام شکرگزاری داده و از خداوند می خواهد که گناهانش را بشوید و به مقام صالح نائل شود.
گزیده ای از سخنان آیت الله مصباح یزدی در دفتر مقام معظم رهبری است که در سال 1386 بیان شده است. با هم قسمت بیست و هشتم را می خوانیم:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ کُلِّ أَوَانٍ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ عَدَدَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ، وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ بِالْأَضْعَافِ الَّتِی لا یُحْصِیهَا غَیْرُکَ، إِنَّکَ فَعَّالٌ لِمَا تُرِیدُ.
این جملات آخرین آیه حضرت سجاد (ع) در دعای ورود به ماه رمضان است. ترجمه تحت اللفظی آن این است که خداوند ممکن است در هر زمان، در هر مناسبت و در هر موقعیتی، به اندازه ای که شما به همه برکت داده اید، بر محمد و آل او درود فرستد، و بیش از آن، دوبرابر به اندازه ای که به دیگران نعمت داده اید، نمی توان روی آن حساب کرد. شما؛ انک فال لما توریدو، شما می توانید دقیقاً همان کاری را که می خواهید انجام دهید و انجام می دهید. محتوای برکات در نماز بسیار فراوان است. صفیحه سجادیه پر برکت است. در دعاهای دیگر هم همینطور است.
اما چنین تفسیری بسیار نادر است. در این قطعه در مقام شمردن نعمت هایی که از خداوند می خواهد، برکاتی را که بر همه خلقت نازل شده و چند برابر آنها می افزاید. هیچ کس جز خدا نمی تواند ضرب را بشمارد. مثل گفتن یک عدد به توان بی نهایت است. با این توصیف، ضرب عددی است که به هیچ وجه قابل رسم و نمایش نیست.
معنی صلوات
صلوات بر اهل بیت (علیهم السلام) قبلاً در شرح دعای شعبانیه که با صلوات شروع می شود گفته شد. صلوات فرستادن به این معناست که ما از خدا می خواهیم که فیض خاصی به نام «صلوات» عطا کند و نمی دانیم حقیقت او چیست. بزرگان دین فرمودند که نعمت خدای متعال «رحمت»، از ملائکه «تزکیه» و از مؤمنان «نماز» است. وقتی دعا می کنیم از خدا می خواهیم که آن فیض را بر پیامبر بفرستد; رحمت انواع مختلفی دارد; اما تمام لطف «دعا» نیست. «دعا» شفا است، فضل همراه با حرمت است. افتخار خاصی است.
رحمت شامل موجودات غیر انسانی و غیر ذی شعور می شود. همه چیز مشمول لطف خداوند است; حیوانات نیز مشمول فیض های دیگری هستند، فیض هایی که آنها می فهمند. اما هیچ کدام از اینها «دعا» نیست. «صلوة» در مقام تشبیه، درود مخصوص است. وقتی مردی به کسی سلام می کند به او احترام می گذارد. تکریم امری اعتباری است. در هر طایفه و قومی، مردم برای خود نوعی ادای احترام دارند. بعضی ها کلاهشان را برمی دارند، بعضی ها دستشان را روی سینه می گذارند یا به نحوی دیگر.
کلمات مختلف در زبان های مختلف استفاده می شود. کلمه اصلی سلام به معنای سلامت و ایمنی است. وقتی به شما سلام می کنیم یعنی به شما امنیت می دهم. کسانی که مؤمن نیستند و به خدا ایمان ندارند می توانند سلام کنند. همچنین منظورشان این است که هیچ ضرری از جانب من نمی شود و شما در امان هستید.
اما وقتی مؤمن سلام می کند، در واقع به معنای دعا برای سلامتی طرفین است; یعنی از خدا می خواهم که شما را حفظ کند. بر این اساس، سلام، لطف خاصی به شمار می رود، اما از آنجایی که به عنوان خراج گفته می شود، تحیت نیز محسوب می شود. Tahit به معنای “زنده بودن” است و از ریشه زندگی می آید. وقتی به کسی گفته می شود که او زنده است. یعنی من زندگی تو را می خواهم، می خواهم زنده باشی و زندگیت ادامه داشته باشد. سلام هم نوعی سلام است.
سلام کاملتر، عمیق تر و پربارتر، صلوات نامیده می شود. ما معادل آن را در فارسی نداریم و می گوییم درود بر شما. در زبان عربی، صلوات از سلام کاملتر است. این به معنی استقامت و رتبه بالاتر از تاهیتی است. خداوند متعال می فرماید: خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می فرستند. البته خداوند در جای دیگر فرمود که ما برای مؤمنان هم صلوات می فرستیم; یعنی مومنانی هستند که شایسته احترام خداوند هستند.
خداوند آنها را با فضل همراه با حرمت همراه خواهد کرد. سپس می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید، درود خدا بر او و درود خدا بر او باد; بر پیامبر صلوات و درود بفرست. در ابتدا به نظر می رسد که باید در پیشگاه پیامبر احترام کرد و چون احترام مؤمنان درخواست رحمت از خداوند است، به این معناست که باید برای پیامبر رحمت بیشتری کرد. این فرض را دارد که هر مؤمنی باید در هر جا و در هر زمان و هر زمانی که عالم و مرد است، نماز بخواند. یعنی باز هم می توان بر پیامبر رحمت فرستاد، و برای او از خداوند طلب رحمت کرد.
این سوال پیش می آید که این درخواست رحمت چگونه است و چه سودی برای ما دارد؟ چرا ما را به نماز امر کرده اند؟ یا اینکه پیغمبر خدا فاقد لطف الهی است که ما برای او فضل الهی را طلب کنیم؟ دو سؤال دیگر نیز در اینجا مطرح می شود: یکی اینکه ما واقعاً می توانیم به پیامبر خدمت کنیم و از خداوند برای پیامبر رحمت بخواهیم؟ یا این درخواست ما نوعی بی ادبی به پیامبر محسوب نمی شود؟ طبق اعتقاد ما شیعیان و بر اساس بینش های مختلفی که به آن معتقدیم وجود مقدس پیامبر اکرم و امام عطار صلی الله علیه و آله و سلم و فاطمه زهرا سلام الله علیها واسطه هستند. از نزول فیض برای موجودات. مخصوصاً تفاسیر در زیارت جامعه کبیره.
البته این مختص شرکت بزرگ نیست. در زیارت های دیگر، مانند زیارت آل یاسین، به ویژه آل یاسین کبیر، مضامینی شبیه به این مقاله یا شاید بزرگتر از آن یافت می شود. هیچ چیز خوبی نمی تواند از ما حاصل شود مگر اینکه شما عامل آن باشید. این مضمون در زیارت جامعه کبیره بسیار آمده است. به وسیله شما (اهل بیت علیهم السلام) خداوند متعال آسمان را نگه می دارد تا به زمین نیفتد. خدا با او دم می زند و بدی را از بین می برد. اهل بیت (علیهم السلام) غم و اندوه را به وسیله شما برطرف می کنند و دعا را به وسیله شما مستجاب می کنند.
در برخی از روایات این تعبیر که اهل بیت (ع) فقط مختص زمان خود و آخرت نیستند، بیش از پیش آشکار شده است; برعکس آنها قبل از زندگی مادی وساطت داشتند. در این باره در زیارت جماعت آمده است: خداوند شما را به نور آفرید، پس شما را بر عرش پیغمبر آفرید، حتی آنها که بالاتر از ما هستند; از این رو در ادامه این زیارت می فرماید: و الصلوة و الصلوة و انا الذین ولایتکم خیر خلقنا و من النفس من طهارت و طهارت برای کنف و زکات. سوال دیگری که مطرح می شود این است که اگر آنها واسطه فیض خداوند هستند و دیگران به واسطه آنها خلق و عرضه می شوند پس چرا باید برای آنها دعا کنیم؟ اگر دعا از ما می آید، کار نیکی است و دلیل آن حسنات آنهاست، پس چگونه برای آنها دعا کنیم؟ یا با دعا برای آنها واسطه فیض می شویم؟
مؤمنان همانطور که اهل بیت علیهم السلام شیعیان را اهل تسلیم تعریف کرده اند و می گویند: «وقتی پیامبر اکرم و ائمه اطرا (علیهم السلام) سخنی گفتند، قطعاً درست است و ما نیز تسلیم هستیم. به او؛ اگرچه معنای آن مقاله را نمی دانیم. ولى یقین داریم که حقیقت آن در درون آنان نهفته است.» قرآن نیز چنین منطقى را مورد پسند قرار مىدهد: و آنان که در علم استوارند، مىگویند: «همه ما محفوظیم از نزد پروردگارمان» 3؛ هر چه خدا و پیغمبر فرمود درست است ما حقیقت او را نمی فهمیم آنچه گفتند اینها عاملان فضل هستند درست است و بر آنها درود بفرست بر آنچه گفتند.
منبع: مهر