استئوپنی یک بیماری شایع و پنهان است! علت این عارضه و راه های بهبود آن

استئوپنی زمانی شروع می شود که توده استخوانی و حجم مواد معدنی استخوان فرد شروع به کاهش می کند. از دست دادن کلسیم و ضعیف شدن استخوان ها باعث افزایش شکنندگی آنها می شود. در نتیجه ابتلا به استئوپنی، کاهش تراکم استخوان تا سن 35 سالگی به اوج خود می رسد.
یکی از عوارض اصلی استئوپنی افزایش خطر پوکی استخوان است. همچنین در اثر ابتلا به این بیماری احتمال شکستگی یا خم شدن استخوان های بدن در فرد مبتلا به شدت افزایش می یابد. ناگفته نماند که افرادی که از استئوپنی رنج می برند، گاهی اوقات درد شدید یا کاهش قد را تجربه می کنند.
پیشگیری از استئوپنی را می توان از سنین پایین شروع کرد. البته برای دریافت راهنمایی های مفید، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است. با این حال، معمولاً داشتن یک برنامه ورزشی منظم همراه با یک رژیم غذایی کامل و سالم می تواند تا حد زیادی در جلوگیری از شروع یا پیشرفت استئوپنی کمک کند.

عارضه استئوپنی چیست؟

استئوپنی یک بیماری استخوانی است که به دلیل کاهش تراکم استخوان رخ می دهد. اساساً زمانی که تراکم استخوان فرد کمتر از حد طبیعی باشد، استئوپنی رخ می دهد. این بیماری معمولا در سن 35 سالگی به اوج خود می رسد.
اندازه گیری تراکم استخوان پارامتری است که BMD را نشان می دهد. این اصطلاح مخفف عبارت لاتین Bone Mineral Density (BMD) است که میزان مواد معدنی استخوان را نشان می دهد. مقدار BMD سطح مواد معدنی ذخیره شده در استخوان ها را نشان می دهد. این پارامتر عملا امکان شکستن استخوان های فرد را در حین فعالیت های عادی نشان می دهد. افرادی که از استئوپنی رنج می برند BMD کمتر از حد طبیعی دارند. با این حال، آنها را نمی توان بیمار در نظر گرفت.
نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که استئوپنی با پوکی استخوان کاملاً متفاوت است. البته فردی که از استئوپنی رنج می برد بیش از دیگران مستعد ابتلا به پوکی استخوان است. با این حال، علائم و روش های درمان پوکی استخوان با استئوپنی متفاوت است.

علائم استئوپنی چیست؟

در بیشتر موارد، استئوپنی بدون هیچ علامت یا علامتی رخ می دهد. در واقع کاهش حجم مواد معدنی استخوان هیچ علامت اولیه ای مانند درد یا تورم را نشان نخواهد داد. بنابراین استئوپنی را می توان یک عارضه خاموش در نظر گرفت که تنها در موارد بسیار حاد قابل شناسایی است.

چه چیزی باعث استئوپنی می شود؟

استئوپنی می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. به طور کلی، استئوپنی به مواردی مانند سن، جنسیت و سابقه خانوادگی مربوط می شود. هر عاملی که بتواند بر کاهش توده معدنی استخوان در بدن فرد تأثیر بگذارد می تواند خطر ابتلا به استئوپنی را افزایش دهد. در زیر به برخی از علائم اصلی این بیماری اشاره خواهیم کرد.

نقش پیری در استئوپنی

شایع ترین و اصلی ترین علت استئوپنی افزایش سن است. زیرا با افزایش سن، بدن استخوان های قدیمی را بیشتر از ایجاد استخوان های جدید می شکند. بنابراین، سرعت تشکیل استخوان جدید کمتر از برداشتن استخوان خواهد بود. به این ترتیب طبیعی است که تراکم استخوان یا حجم مواد معدنی استخوان پس از مدتی کاهش یابد. این موضوع در نهایت منجر به پوکی استخوان می شود.

تاثیر یائسگی بر استئوپنی

در دوران یائسگی، زنان مقدار زیادی از بافت استخوانی و مواد معدنی استخوان را از دست می دهند. این مشکل به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن در بدن زنان ایجاد می شود. در مواردی که فرد بیش از حد طبیعی توده استخوانی خود را از دست بدهد، بروز استئوپنی اجتناب ناپذیر خواهد بود.

چه عواملی در بروز استئوپنی موثر است؟

به طور کلی می توان ادعا کرد که بروز استئوپنی در نیمی از افراد بالای 50 سال شایع است. با این حال، عوامل زیادی می توانند بر احتمال ابتلا به استئوپنی تأثیر بگذارند. در زیر به عوامل موثر بر استئوپنی اشاره می کنیم.

زن بودن
سابقه خانوادگی BMD پایین داشته باشید
احتمال عفونت بیشتر در افراد بالای 50 سال
یائسگی در سنین زیر 45 سال
جراحی برای برداشتن تخمدان ها قبل از یائسگی
عدم شرکت در فعالیت های ورزشی
رژیم غذایی ناسالم بدون کلسیم و ویتامین D کافی
مصرف زیاد الکل و کافئین
استعمال دخانیات و دخانیات
مصرف پردنیزون یا فنی توئین

علاوه بر عوامل فوق، عوامل دیگری نیز وجود دارد که احتمال ابتلا به استئوپنی را افزایش می دهد یا وضعیت آن را بدتر می کند:

بی اشتهایی
بولیمیا
سندرم کوشینگ
پرکاری پاراتیروئید
پرکاری تیروئید
شرایط التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا بیماری کرون

استئوپنی چگونه تشخیص داده می شود؟

استئوپنی باید با کمک تست های تشخیصی خاص تشخیص داده شود. در واقع بیمار باید پس از مراجعه به پزشک متخصص خود را برای آزمایش های تشخیصی آماده کند. در زیر روند تشخیصی استئوپنی را شرح خواهیم داد.

چه کسانی باید آزمایش BMD انجام دهند؟

اولین آزمایشی که هر فردی که مشکوک به استئوپنی است باید انجام دهد اندازه گیری BMD است. کاندیدهای اصلی برای آزمایش BMD عبارتند از:

زنان 65 سال و بالاتر
جوانانی که زیر 65 سال سن دارند و دارای برخی از عوامل خطر مانند یائسگی یا سایر عوامل هستند.
افرادی که پس از یائسگی در طول فعالیت های عادی مانند هل دادن صندلی، جارو کشیدن یا ایستادن دچار شکستگی استخوان شده اند.

تست DEXA را انجام دهید

اندازه گیری میزان جذب پرتوهای ایکس با انرژی دوگانه را تست DEXA یا DXA می گویند. تست DEXA رایج ترین و رایج ترین آزمایشی است که برای اندازه گیری BMD استفاده می شود. در این روش، اشعه ایکس که انرژی کمتری نسبت به اشعه ایکس معمولی دارد، به سمت استخوان ها پخش می شود. این آزمایش هیچ دردی برای فرد ایجاد نمی کند و به آن تست اصلی در اندازه گیری تراکم استخوان می گویند. تست DKSA را می توان در زمینه های زیر انجام داد:

نخاع
مچ دست
انگشتان دست و پا
پا
پاشنه پا
لگن

میزان تراکم مواد معدنی استخوان به سن و نژاد افراد بستگی دارد. در نتیجه انجام تست دکا معیاری به نام T-Score به دست می آید. این عدد معیاری است که مشخص می کند فرد مبتلا به استئوپنی است یا خیر. فواصل امتیاز T عبارتند از:

یک مقدار T-score بین +1 و -1 برای استخوان هایی با تراکم معدنی طبیعی
T-score بین -1 و -2.5 نشان دهنده تراکم استخوان کم یا استئوپنی است
T-score بیشتر از -2.5 نشان دهنده پوکی استخوان است

در مواردی که فرد مبتلا به پوکی استخوان است، علاوه بر مقدار T-Score در تست DEXA، پارامتر FRAX نیز نشان داده شده است. این پارامتر احتمال شکستگی لگن، ساعد، ستون فقرات یا شانه را در 10 سال آینده نشان می دهد. این پارامتر به پزشک کمک می کند تا بهترین درمان استئوپنی را برای فرد انتخاب کند.

استئوپنی چگونه درمان می شود؟

از آنجایی که عارضه استئوپنی با کاهش حجم مواد معدنی استخوان شروع می شود، درمان استئوپنی اساساً به معنای جلوگیری از پیشرفت آن است. زیرا کاهش بیش از حد تراکم استخوان منجر به پوکی استخوان می شود که شرایط سخت تری را برای بیمار ایجاد می کند.
اولین قدم در درمان استئوپنی، پیروی از یک رژیم غذایی اولیه و یک برنامه ورزشی است که با شرایط بیمار منطبق باشد. زمانی که فرد در مرحله استئوپنی است، احتمال شکستگی استخوان های بدن نسبتا کم است. به همین دلیل نیازی به تجویز دارو نیست. البته در مواردی که مقدار BMD نزدیک به پوکی استخوان است، تجویز داروی مناسب از پزشک ضروری است.
مصرف مکمل های غذایی مانند کلسیم و ویتامین D برای افرادی که مستعد پوکی استخوان یا پوکی استخوان هستند ضروری است. اما بهتر است رژیم غذایی را به گونه ای تنظیم کنید که این محصولات را بتوان از غذای مصرفی به دست آورد.

بهترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به استئوپنی و پوکی استخوان چیست؟

بهترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به استئوپنی و پوکی استخوان شامل همه موارد زیر است:

محصولات لبنی شامل شیر، ماست و پنیر است
آب پرتقال
انواع نان و غلات غنی شده با کلسیم و ویتامین D

خوردن این غذاها به بدن کمک می کند تا کلسیم و ویتامین D مورد نیاز خود را دریافت کند. سایر غذاهایی که برای بهبود استئوپنی مفید هستند عبارتند از:

لوبیا خشک
کلم بروکلی
ماهی قزل آلا پرورشی در آب شیرین
اسفناج

مشکل افراد مبتلا به استئوپنی این است که میزان کلسیم و مواد معدنی مصرفی آنها ممکن است با افراد مبتلا به پوکی استخوان متفاوت باشد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به پوکی استخوان به 1200 میلی گرم کلسیم و 800 واحد ویتامین D نیاز دارند. اما این برای افراد مبتلا به استئوپنی واضح نیست.

ورزش های مناسب برای درمان استئوپنی چیست؟

افراد مبتلا به استئوپنی باید با تمرینات ورزشی مناسب وضعیت بدنی خود را بهبود بخشند. برای جوانان یا کسانی که در دوران پیش از یائسگی هستند، باید حداقل 30 دقیقه در طول روز ورزش کنند. ورزش ها و ورزش هایی که برای بهبود استئوپنی مفید هستند شامل موارد زیر است:

پیاده روی
برای اجرا
پریدن

به طور کلی ورزش های تحمل وزن برای استئوپنی مناسب هستند. در واقع تمرینات باید به گونه ای باشد که پاها با زمین تماس پیدا کنند. این در حالی است که ورزش هایی مانند دوچرخه سواری یا شنا فقط به افزایش قدرت تنفس و بهبود عضله قلب کمک می کند و برای استخوان سازی مفید نخواهد بود.
اگر بتوان مقدار BMD را حتی تا حد محدودی با کمک رژیم غذایی مناسب و ورزش اولیه افزایش داد، پیشرفت استئوپنی کندتر خواهد بود. این امر قطعا احتمال شکستگی استخوان در آینده را کاهش می دهد.