از کجا بفهمیم میگرن داریم ؟

علائم شروع سردردهای میگرنی

میگرن چیست ؟

میگرن بیشترین نوع سردرد در همه جوامع بشری از جمله ایران است. به طوری که حدود 13 درصد مردم جهان از آن رنج می برند و یکی از شایع ترین علل مراجعه بیماران به مطب های تخصصی اعصاب را تشکیل می دهد.

میگرن، سردردی دوره ای با زمینه ارثی است که از هنگام کودکی، نوجوانی و یا اوایل میانسالی آغاز می شود و در خانم ها شیوع بیشتری دارد.

سردرد میگرنی معمولاً یک طرفه بوده و حالت ضرباندار دارد. میزان درد از متوسط تا شدید متغیر است و ممکن است با تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، گریز از روشنایی، صدا و تاری دید همراه باشد. این نوع سردرد با فعالیت تشدید می شود و با استراحت تخفیف می یابد.

نشانه‌ها و علائم سردرد میگرن

میگرن نوعاً با سردردهای شدید خود محدود، و پی در پی ظاهر می‌شود که با علایم خودکارهمراه است.

حدود ۱۵–۳۰٪ افراد مبتلا به میگرن تجربه درک اورا را دارند و کسانی که این علایم پیش درآمدی میگرن را دریافت می‌کنند نسبت به کسانی که فاقد این علایم هستند بیشتر مبتلا به میگرن می‌شوند.

شدت درد، طول مدت سردرد و تناوب حمله‌ها در افراد مختلف متفاوت است. میگرنی که بیش از ۷۲ ساعت طول بکشد را در اصطلاح وضعیت میگرنی می‌نامند.

برای میگرن چهار مرحله را می‌توان در نظر گرفت، البته افراد مبتلا به میگرن الزاماً همه این مراحل را تجربه نمی‌کنند.

1. 
   پیش نشانه، که چند روز یا چند ساعت قبل از سردرد بروز می‌کند
2. 
   اورا، که بلافاصله قبل از بروز سردرد ظاهر می‌شوند
3. 
   مرحله درد، که به آن مرحله سردرد نیز گفته می‌شود
4. 
   پس اثر، عوارض پس از پایان حمله میگرنی

1. مرحله پیش نشانه شروع سر دردهای میگرن

پیش نشانه یا علایم اخطار دهنده در حدود ۶۰٪ از کسانی که مبتلا به میگرن هستند دیده می‌شود این علایم دو ساعت تا دو روز قبل از شروع درد یا او را در فرد بروز می‌کنند ممکن است این نشانه‌ها شامل طیف گسترده‌ای از پدیده‌ها باشد از جمله:

1. 
   تغییر خلق و خو
2. 
   زود رنجی
3. 
   افسردگی یا سرخوشی
4. 
   خستگی
5. 
   ولع مصرف مواد غذایی خاص
6. 
   سفتی عضلات (بخصوص عضلات گردن)
7. 
   یبوست یا اسهال
8. 
   حساسیت به بو یا صدا

این مسئله می‌تواند در افراد مبتلا به میگرن همراه با علایم پیش درآمدی یا بدون این علایم بروز کند.

2. مرحله پیش درآمدی سر درد های میگرنی

اورا پدیده عصب شناختی کانونی و گذرایی است که قبل یا در طول سردرد اتفاق می‌افتد. آن‌ها به تدریج در طی چند دقیقه ظاهر می‌شوند و به‌طور کلی کمتر از ۶۰ دقیقه طول می‌کشند.

این علایم می‌توانند ماهیتا دیداری، حسی یا حرکتی باشند و بسیاری از افراد بیش از یکی از آن‌ها را تجربه می‌کنند.

عوارض دیداری رایج‌ترین آن‌هاست و بیشتر از ۹۹٪ افراد مبتلا به میگرن و خصوصاً بیش از نیمی از آن‌ها دچار این عارضه می‌شوند.

اختلالات دیداری غالباً شامل اخگربینی (قسمتی از تغییر موضعی در میدان دید که چشمک می‌زند) این علایم نوعاً در نزدیک کانون بینایی آغاز می‌شوند و سپس به صورت خط‌های کج و معوجی که در شکل دیوار قلعه نشان داده شده‌است به اطراف گسترش می‌یابند.

معمولاً این خطوط سیاه و سفید هستند اما برخی از افراد خط‌های رنگی هم مشاهده می‌کنند. برخی افراد قسمتی از میدان دید خود را از دست می‌دهند که به نابینایی یک سویه معروف است در حالیکه برخی در این شرایط تجربه تاری دید دارند.

3. مرحله درد (شروع سر درد های میگرنی)

علایم پیش درآمدی حسی دومین نوع متداول این علایم است که حدود ۳۰–۴۰٪ افراد مبتلا به او را آن را تجربه می‌کنند.

غالباً در یک طرف دست یا بازو خواب رفتگی احساس می‌شود و به بخش‌هایی از بینی و دهان که در همان سمت قرار دارند گسترش می‌یابد.

معمولاً بعد از اینکه احساس خارش با از بین رفتن پوسیشن سنس رفع شد احساس بی‌حسی بروز می‌کند. سایر علایم مرحله پیش درآمد می‌تواند شامل: اختلالات زبانی یا گفتاری، احساس چرخش دنیا، و در موارد نادری مشکلات حرکتی باشد.

علایم حرکتی نشان می‌دهند که میگرن از نوع نیمه فلج است، و این ضعف غالباً برخلاف سایر نشانه‌های پیش درآمدی بیش از یک ساعت طول می‌کشد. به ندرت اتفاق می‌افتد که نشانه پیش درآمدی با سردرد همراه نباشد، که آن را میگرن خاموش گویند.

از قدیم سردرد دردی است که در یک طرف سر و به صورت ضربان دار آغاز شده و از دردی ملایم به دردی شدید تبدیل می‌شود.

این درد به تدریج آغاز می‌شود و با افزایش فعالیت جسمی شدت می‌گیرد. البته در بیش از ۴۰٪ موارد این درد می‌تواند در هر دو طرف سر باشد و معمولاً با گردن درد همراه است.

دردی که در دو طرف سر وجود دارد بیشتر در افرادی رایج است که میگرن بدون علایم پیش درآمدی دارند. چندان رایج نیست که در ابتدا درد از پشت یا بالای سر آغاز شود.

در بزرگسالان این درد معمولاً ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد و در جوانان این زمان معمولاً کمتر از یک ساعت خواهد بود. تناوب حمله‌ها متفاوت است، از چند بار در طول مدت زندگی گرفته تا چندین بار در هفته، یا متوسط یک بار در ماه.

این درد معمولاً با حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور، حساسیت به صدا، حساسیت به بو، خستگی و زودرنجی همراه است.

میگرن بازیلار

در میگرن بازیلار، میگرنی که همراه با علایم عصبی مربوط به ساقه مغزی یا با نشانه‌های عصب شناختی در هر دو طرف بدن است، عوارض شایع شامل: یا احساس چرخیدن دنیا، سردرگمی، و گیجی می‌باشد.

تهوع تقریباً در ۹۰٪ افراد اتفاق می‌افتد و استفراغ در حدود یک سوم دیده شده‌است.

بنابراین بسیاری از این افراد به دنبال جایی تاریک و خلوت هستند. علایم دیگر می‌تواند شامل: تاری دید، گرفتگی بینی، اسهال، تکرر ادرار، رنگ پریدگی، یا عرق کردن باشد. .

تورم یا حساسیت پوست سر و همچنین سفت شدن گردن نیز می‌تواند اتفاق بیفتد در افراد سالخورده این علایم کمتر دیده می‌شوند.

4. باقی ماندن اثرات سر درد میگرن (پس اثر)

ممکن است بعد از آنکه سردرد اصلی تمام شد عوارض میگرن برای چند روز باقی بماند؛ که به آن پس اثر میگرنی گویند.

بسیاری گزارش کرده‌اند که در ناحیه‌ای که میگرن بروز کرده بود احساس درد شدیدی داشته‌اند، و برخی نیز گفته‌اند که بعد از تمام شدن سردرد برای چند روز در فکر کردن مشکل دارند.

ممکن است بیمار احساس خستگی یا «خماری» سردرد، مشکلات شناختی، عوارض گوارشی، تغییر خلق و خو، و ضعف داشته باشد. طبق یک گزارش خلاصه «برخی از افراد بعد از حمله احساس طراوت و سرخوشی دارند، درحالیکه عده‌ای دیگر گفته‌اند که احساس افسردگی و بی قراری می‌کنند.»

درمان دارویی میگرن

از دیر باز درمان دارویی چه در مرحله حاد میگرن و چه در مرحله میگرن مزمن به عنوان درمان پیشگیری کننده مطرح بوده است.

اکثر بیماران مبتلا به میگرن نیاز به درمان دارویی پیشگیری کننده ندارند و با توجه به عوارض جانبی داروها نیازی نیست هر روز از داروهای پیشگیری کننده میگرن استفاده کنند و فقط در مواقع بروز حمله میگرنی می توانند از داروهای مرحله حاد میگرن مثل انواع مسکن ساده و ترکیبی با کافئین و یا انواع تریپتانها و یا مشتقات ارگوتامین برای فروکش کردن حمله میگرن استفاده کنند.

عوارض جانبی تریپتانها وارگوتها شامل نوسانات فشار خون ناشی از تنگ کردن عروق مغز و اثر روی سیستم قلبی عروقی ، تپش قلب و سرگیجه استفاده آنها را در بیماران مبتلا به بیماریهای قلبی و افراد با سن بالا محدود کرده است.

با توجه به اینکه استفاده بیش از حد از مسکنها و مشتقات تریپتان وارگوت خود می تواند سردردهای وابسته به مسکن یا ارگوتیسم ایجاد کند.

در صورتیکه تعداد حمله میگرن بیش از 5 بار در ماه بوده و یا بیشتر از 2 بار در ماهحمله شدید که به مسکن و داروهای مرحله حاد پاسخ نمی دهد باشد، پزشک متخصص مغز و اعصاب باید درمانهای پیشگیری کننده را برای بیمار شروع کند تا سردرد بیمار به میگرن مزمن تبدیل نشود.

میگرن مزمن

میگرن مزمن به سردردهای میگرنی اطلاق می شود که بیشتر از 15 روز در ماه فرد را درگیر کند و 8 روز در ماه بیمار مشخصات تیپیک حمله میگرن مثل فوتوفوبی، فونوفوبی، تهوع و استفراغ داشته باشد.

حدود 3% مردم در اکثر کشورها دچار میگرن مزمن می شوند و کیفیت زندگی آنها به شدت تحت تاثیر سردرد قرار می گیرد بطوریکهگاهی افت فانکشن پیدا می کنند.

میگرن مزمن به سختی به درمان جواب می دهد و یک معضل اساسی جامعه محسوب می شود.بنابراین به مبتلایان به میگرن جهت جلوگیری از ابتلا سردرد هایشان به میگرن مزمن توصیه می شود حتما با متخصص مغز و اعصاب خود مشورت کنند.

اگر مسکن ها بخصوص مسکن های حاوی کافئین بالا و تریپتانها و ارگوتامین هر روز مصرف شوند سردردهای ریباند و وابسته به دارو ایجاد می کنند که باید با درمان دارویی پیشگیری کننده مناسب جایگزین شوند.

درمانهای داروییپیشگیری کننده که نیاز مرتب و روزانه برای پیشگیری از ایجاد حمله میگرن دارند شامل انواع ضد افسردگیهای سه حلقه مثل آمی تریپتیلین و داکسپین (Doxepin)، داروهای بلاک کننده گیرنده بتا مثل پروپرانولول و متوپرولول، داروهای ضد تشنج مثل سدیم والپروات، توپیرامات و گاباپنتین، داروهای بلوک کننده و کانالهای کلسیم مثل فلوناریزین و داروهای مشابه هستند.

اکثر داروهای ذکر شده اگر مرتب و زیر نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب مصرف شوند پاسخ خوبی می دهند.

ولی نگرانی اصلی عوارض جانبی این داروهاست که معمولا شامل خواب آلودگی، خستگی، افزایش وزن، افت فشار خون و علائمی از این قبیل می شود و پذیرش بیماران را در تحمل به دارو و ادامه آن پایین می آورد و بیماران به استفاده از روشهای غیر دارویی درمان میگرن سوق می دهد.

درمان میگرن با داروی گیاهی

مصرف تعددی از داروهای گیاهی و ویتامین و مواد معدنی در پیشگیری از حمله های میگرنی موثر شناخته شده است.

دیده شده گیاه Butter bur که به فارسی بابا آدم کوهی نام دارد در صورتیکه با مقدار معینی و روزانه مصرف شود در کاهش حمله های میگرنی موثر است.

ماده موثره موجود در این گیاه که روی سردرد های میگرنی موثر است Petadolex نام دارد.عوارض جانبی این داروی گیاهی بسیار اندک است و تنها مشکل گوارشی یا مزه بد دهان در بعضی بیماران گزارش شده است.

با این حال توصیه می شود بعد از مصرف یک ماهه به مدت یک ماه قطع شود و سپس دوباره شروع شود.

همچنین گیاه feverfew در پیشگیری از حمله های میگرن موثر است البته اثر آن کمتر از Butter bur گزارش شده است.

استفاده روزانه منیزیم اکسید یا سیترات با دوز 400-600 میلی گرم روزانه تاثیر قابل توجهی در کاهش حمله های میگرنی داشته و استفاده همزمان آن با با گیاه Butter bur اثر بخشی آن را مضاعف می کند.

ویتامین B2 با دوز 400-200 روزانه هم به عنوان مکمل در درمان میگرن توصیه می شود، همچنین آنتی اکسیدانی به نام کوآنزیم Q10 (CoQ10) با دوز 100 میلی گرم روزانه در پیشگیری از حمله های موثر است.

البته با توجه به اینکه این مواد نقش مکمل را در درمان میگرن به عهده دارند بهتر است در کنار روشهای دیگر درمان به عنوان طب مکمل استفاده شوند تا نتیجه درمان بهتر شود .

در بعضی موارد میگرن خفیف و با تعداد حمله های کم در ماه، به تنهایی نیز موثر بوده است و با توجه به اینکه عوارض جانبی داروها را ندارند توصیه می شوند.

بیشتر بخوانید :

داروهای گیاهی مناسب میگرن درد

رفع سردردهای میگرنی با اسپری میگرن کات

میگرن چشمی چیست و چه علائمی دارد ؟

میگرن شکمی چیست ؟ علائم و درمان میگرن شکمی کدامند ؟