شکرتیغال چیست و چه خواصی دارد؟
شکرتیغال ( شکرکه ) ، از گیاهان دارویی بومی ایران است که در طب سنتی برای تقویت عضلات بدن، انعطاف پذیری ستون فقرات، برطرف کردن سرفه، پایین آوردن تب، تسکین سوزش مری، رفع خشکی گلو، درمان تصلب شرایین، درمان فشار خون بالا و پیشگیری از سکته قلبی استفاده می‌شود.
نام‌های دیگر این گیاه در قدیم شکرتیار، خارشکر و تیغ قندک بوده‌است. شکرتیغال که براحتی در آب حل می‌شود دارای ۲۳ درصد قند ترهالوز، طعمی شیرین و لعاب‌دار است و بعنوان لینت‌بخش و برطرف‌کننده سرفه و نیز پائین آورنده تب مصرف می‌شود.
شکرتیغال گیاهی است چند ساله، خاردار به شکل خارخاسک که گل هایش به شکل گلوله‌ای خاردار و آبی رنگ در انتهای ساقه قرار دارند. بر روی برگ‌ها و ساقه این گیاه حشره‌ای به نام خزوکک زندگی می‌کند. این حشره در دوره‌ای از زندگی خود، برای نگهداری تخم‌ها و نوزاد، پیله‌ای به اندازه یک فندق می‌تند که به رنگ سفید است. نوزاد پس از آن که به حشره بالغ بدل شد، پیله را سوراخ می‌کند و از آن خارج می‌شود. جنس پیله این حشره که از ترشحات گیاه شکر تیغال ساخته شده ترکیبی از مواد سلولزی و نشاسته و مواد ازته و به مقدار زیاد (در حدود ۲۵ درصد)، قند مخصوصی بنام ترهالوز است و در پزشکی قدیم و در طب سنتی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می شده و هم اکنون نیز کاربرد‌های گسترده‌ای در داروسازی دارد.
ویژگیهای شکرتیغال
-
شکرتیغال به دلیل داشتن اثرات آنتی‌اکسیدان، یک ماده‌ی ضد سرطانی محسوب می‌شود. -
شدت اخلاط و سوزش مری را تسکین می‌دهد. -
خلط‌آور و تب‌بر است. -
شکرتیغال در درمان یبوست و چاقی نقش موثری دارد. -
می‌توان برای درمان افسردگی از این گیاه استفاده کرد. -
شکرتیغال خشکی گلو و معده را برطرف می‌کند. -
شکرتیغال ملین بوده و دستگاه گوارش را تنظیم می‌کند. -
شکرتیغال برای تقویت صدا و حنجره بسیار مفید است.
خواص شکرتیغال
گیاه شکرتیغال از نظر طب سنتی طبیعت سرد و نیمه مرطوب دارد. برخی از مهم‌ترین خواص درمانی این گیاه به شرح زیر است:
-
گیاه شکر تیغال سرشار از مواد آنتی‌اکسیدان است و به عنوان یک ماده ضد سرطان طبیعی شناخته می‌شود. -
استفاده از شکرتیغال برای سلامت دستگاه گوارش مفید است، خاصیت ملین دارد و به درمان یبوست کمک می‌کند. -
شکرتیغال به دلیل خاصیت خلط‌آوری برای درمان سرفه، سیاه سرفه و سرماخوردگی مفید است. شکر تیغال شدت اخلاط و سوزش مری را تسکین می‌دهد. -
تحقیقات نشان داده است، استفاده از عصاره گیاه شکرتیغال از طریق حداقل یک یا چند مکانیسم می‌تواند ترشح اسید معده را منظم و نیز خاصیت ضد زخم داشته باشد و استفاده از آن برای درمان زخم معده مفید است. -
گیاه شکرتیغال اثر مثبتی بر تقویت حافظه و قدرت یادگیری دارد و برای رفع افسردگی مفید است. -
در طب سنتی از ترکیب گیاه شکرتیغال با ژلاتین در آب جوش، برای درمان سرفه‌ای که بر اثر غلبه خون و صفرا است، استفاده می‌شود. این ترکیب، خشونت شش‌ها را برطرف کرده و صدا را باز می‌کند. -
ترکیب شکرتیغال، شکر و ترنجبین می‌تواند التهابات گرفتگی صدای کودکانی را که زیاد گریه می‌کنند، بهبود بخشد. همچنین مصرف این گیاه برای تقویت صدا و حنجره بسیار مفید است و استفاده از آن، برای رفع خشکی و سوزش گلو موثر است. -
از دیگر خواص گیاه شکر تیغال، کمک به تقویت عضلات است و مصرف آن، انعطاف پذیری ستون مهره‌‌ها را افزایش می‌دهد. -
در طب سنتی از خواص شکر تیغال، برای درمان فشار خون بالا، تصلب شرایین و سکته قلبی استفاده می‌شود. این گیاه همچنین برای پایین آوردن تب و درمان تکرر ادرار مفید است.
محل رویش شکرتیغال
گیاهان مولد شیرابه‌های قندی (مان) شکرتیغال در اغلب استان‌های ایران به ویژه یزد(مهریز) خراسان، فارس(جهرم)، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، همدان، لرستان، شاهرود ، مازندران و تهران در بلندای ۱۸۰۰ متری از سطح دریا رویش و پراکندگی داشته و جمع‌آوری محصول نیز کم و بیش در این مناطق صورت می‌گیرد. در بسیاری از مناطق ایران به رغم وجود و وفور گیاه شکرتیغال آثاری از فعالیت و وجود حشره مشاهده نمی‌شود. این دارو برای تارهای صوتی مفید است و در رفع خش صدا موثر است. توصیه می‌شود مقداری از آن را در نصف لیوان آب جوش بریزید یک قاشق غذا خوری عسل به آن اضافه کنید و به مدت ۲۰ دقیقه منتظر بمانید بعد آن را در فواصل زمانی مختلف جرعه جرعه میل کنید.
روش مصرف شکرتیغال
-
شیوه مصرف این گیاه دارویی حل کردن شکرتیغال در آب جوش و مصرف خوراکی آن است. -
اگر آن را با ژلاتین مخلوط کنید، در آب جوش بریزید و بخورید، سرفه‌ای که از غلبه‌ی خون و صفرا باشد را درمان می‌کند. خشونت شش‌ها را برطرف کرده و صدا را باز می‌کند. -
شکر تیغال را نرم بسایید و با آب جوشانده‌ی شیرین‌بیان مخلوط کنید. هر روز چند مرتبه، هر بار یک قاشق غذاخوری از آن میل کنید تا سیاه سرفه را درمان کند.
مضرات گیاه شکرتیغال
-
استفاده از شکرتیغال برای بیماران مبتلا به فشار خون و افرادی که از قرص‌های تنظیم فشار استفاده می‌کنند، بایستی با احتیاط همراه باشد. -
زیاده‌روی در مصرف این گیاه باعث ایجاد حالت تهوع می‌شود. میزان مجاز مصرف این گیاه طبق منابع، ۱۸ گرم است. -
توجه داشته باشید، اگر پیله شکر تیغال را تهیه کردید، حتما آن را بشکنید و حشره سیاه رنگ درون آن را جدا کرده و سپس استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:
عوارض و خطرات استفاده بعضی از گیاهان دارویی
درمان تنگی نفس با گیاهان دارویی در طب سنتی
دنیای اعجاز‌آور گیاهان دارویی
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم