شهیار علاقه ای به رشته پزشکی نداشت و سرانجام حدود شش ماه قبل از دکتری به دلیل یک شکست عشقی، تصادف، خیال و اتفاقات دیگر تحصیل را رها کرد. صمیمی شهریار در سال 1308 منتشر شد. شهریار شاعری مومن و مسلمان بود. از ویژگی های اخلاقی او می توان به مهمان نوازی اشاره کرد. او فردی حساس، متواضع و درویشی بود.
شاهجار روح بسیار حساسی دارد. او سنگ صبور غم های انسان است، اشعار شهریار جلوه ای از درد انسان است.
او همچنین مقوله عشق را در ترانه هایش ناب تر از هر آهنگ دیگری ارائه کرد.
در دوران جوانی و تحصیل، گرفتار عشقی نافرجام و پر از شر شد. عشق شهریار به قدری زیاد است که در آستانه فارغ التحصیلی از رشته پزشکی، درس و بحث را رها می کند و دلش را به ودیعه عشق نافرجام می گذارد:
قلبم را شکستی و روحم همچنان دلتنگ توست
شب تاریکی است و من آرزوی شکوه تو را دارم
در انتظار تو، چشمانم سفید می شود و غمی نیست
اگه قبول شد فدای چشم سیاهت
استاد شهریار به همه هنرها به ویژه شعر و موسیقی و خوشنویسی علاقه زیادی داشت و در خوشنویسی و خط مهارت داشت. در جوانی سه تار می نواخت به طوری که نوازندگی اش اشک استاد ابوالحسن صبا را در می آورد و برای ساز او می خواند.
در حدود سال 1346 کتابت قرآن را آغاز کرد، یک سوم آن را نسخ کرد و مجموعه اشعار فارسی استاد چندین بار چاپ شد و بلافاصله نایاب شد. در مدت اقامت در تبریز سهندی خواند. در سال 1350 مجدداً به تهران سفر کرد و افتخارات زیادی به شهریار نشان داد. اما در سال 1354 غم دیگری پس از فوت همسرش بر دل او نشست.
شهریار در سال 1357 با نهضت انقلاب موافقت کرد. در اردیبهشت 1363 جشن بزرگی برای استاد در تبریز برگزار شد. شهریار از نظر شهرت به دلیل سرودن اشعار بی نظیری در مدح امیرمومنان و امام عطار به عنوان شاعر اهل بیت به شهرت رسید.
شهریار در سال های اخیر در تهران زندگی می کرد. می خواست به شیراز برود و در آرامگاه حافظ باشد، اما پس از آن منصرف شد و به تبریز رفت. وی در آخرین روزهای زندگی خود در بیمارستان مهر تهران بستری شد و در 27 شهریور 1367 پس از یک دوره بیماری در همان بیمارستان تهران درگذشت. بنا به وصیتش در بقعه الشعرای تبریز به خاک سپرده شد. . او آخرین شاعری بود که در قبر یک شاعر دفن شد
شهریار پس از عشقی نافرجام در سال 1310 در 25 سالگی به کمک نقاش معروف کمال الملک به نیشابور رفت و تا سال 1314 در سازمان اسناد و مدارک این شهر مشغول به کار شد.
شهریار در سال 1332 پس از 33 سال غیبت از تبریز به زادگاهش بازگشت و با استقبال عجیب مردم مواجه شد. پس از یک سال اقامت در تبریز در سال 1333 در سن 48 سالگی با نوه خاله خود خانم عزیزه عبدالکلکی که معلمی 21 ساله بود ازدواج کرد. ثمره این ازدواج دو دختر به نام های شهرزاد و مریم و یک پسر به نام هادی است.
اشعار او متنوع و شامل انواع شعر و قالب است و تاکنون در قالب های مختلف منتشر شده است.اولین دفتر شعر او در سال های (1308-1310)، شمسی با مقدمه استاد بهار، سعید نفیسی، پیمان بختیاری منتشر شد. . خیام و آخرین مجموعه شعرش پس از مرگش (در تابستان 1369) به عنوان جلد سوم دیوان شهریار، شامل اشعار منتشرنشده، توسط انتشارات رسالت تبریز در 500 صفحه منتشر شد.
سپس تمامی اشعار او در یک مجموعه چهار جلدی توسط انتشارات زرین به چاپ رسید. دیوان های گوناگون او به تعداد اشعار او شامل بیست هزار و شصت بیت شعر سنتی و حدود 15 بیت و شعر آزاد در قالب های جدید است.
برخی از عناوین اشعار شهریار:
حیدربابا (به زبان آذربایجانی)
– سهندیه (به زبان آذربایجانی)
– علی همای رحمت
– اما شب هم
– دو پرنده بهشتی
– افسانه شب در 1624 بیت که مفصل ترین مثنوی شهریار است.
شهریار در سرودن انواع شعر فارسی – مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعیات و شعر نیمایی نیز استاد بود. اما او بیش از سایر ژانرها به غزل شهرت داشت و از غزل معروف او می توان به «علی و همای رحمت» و «عدی جانم به قربانت» اشاره کرد. شهریار دلبستگی خاصی به علی بن ابی طالب داشت و به حافظ و فردوسی نیز شیفتگی زیادی داشت.
شهریار از جمله شاعرانی است که شعر را محل مناسبی برای بیان این اندیشه های عمیق و آموزنده می داند و دستورات اخلاقی و تربیتی فراوانی را در قالب های مختلف شعری (به ویژه در قطعه، رباعی و دوبیتی) ارائه می دهد. مخاطب این افکار و مفاهیم، نوع بشر و انسان در طول تاریخ است، نه یک خطاب شخصی و منحصر به فرد. رو پروانه اولین شعر او بود که در سال 1310 در تهران منتشر شد.
بخشی از اشعار او دو بار در سال 1310 با مقدمه ای از شاعران ملک الشرعی بهار و سعید نفیسی منتشر شد.
حیدر بابا سلام اولین آهنگی است که او به زبان مادری خود (ترکی آذربایجانی) سروده است. این مجموعه از 76 قطعه است که هر قطعه از 5 مصراع هجایی تشکیل شده است. سه بیت اول با دو سطر آخر به طور جداگانه هم قافیه است.
حیدربابا کوهی در نزدیکی خاشقناب آذربایجان است که شهریار دوران کودکی خود را در آن گذرانده است. کوچ حیدر در این مجموعه خطاب به بابا به ذکر خاطرات کودکی خود پرداخت. این مجموعه در سال 1332 در تبریز منتشر شد و به فارسی نیز ترجمه شد.
مدرسه شهریار (چاپ اول دیوان)، ج 1، تهران، 1332، ج 2، تهران، 1328، جلد 3، تهران، 1335، جلد 4، تهران، 1336ش.
ویژگی های کلی دیوان شهریار (مجموعه 5 جلدی)، جلد 1، تبریز، تیر 1346، جلد 2، تبریز، خرداد 1346.
اشعار شهریار بیش از 15000 بیت از غزل، قصیده، مثنوی و قطعه دارد.
روز ملی شعر و ادب
27 شهریور سالروز درگذشت شهریار از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران روز ملی شعر و ادب نامگذاری شد.