نگهداری و محبت به حیوانات و حقوق حیوانات در اسلام یک بحث است و نجاست حیواناتی مانند سگ بحث دیگری است. اگر شما هم بر سر دو راهی مانده‌اید که آیا می‌توان از سگ و گربه با وجود نجاست آن، در خانه نگهداری کرد، با ما همراه باشید تا نظرات مراجع تقلید را در این باره بخوانیم. در ابتدا باید بدانید که نظر مراجع در این باره با یکدیگر متفاوت است و هر شخصی بنابر مرجع تقلید خود لازم است در این باره عمل نماید.
نگهداری سگ و گربه از نظر اسلام
سگ براى مقاصد مختلف از قبیل پاسبانى خانه و گله و براى شکار و همچنین مقاصد پلیسى مى تواند مورد استفاده قرار بگیرد. ولى از آنجا که موجود آلوده اى است و ممکن است بیمارى هاى مختلفى را به انسان منتقل سازد از آنچه به صورت فرهنگ سگ بازى غربى دیده مى شود جلوگیرى کرده است. در عین حال اسلام اجازه نمى دهد حتّى سگ هاى ولگرد را آزار کنند مگر این که به صورت خطرى درآیند. غذا دادن به آنها نیز کار خوبى است.
یکی از امامان (علیهم السلام) می فرمایند: “منزل نباید خالی از سه چیز باشد که آنها موجب آبادانی منزل هستند. گربه، کبوتر و خروس”. گربه از جمله حیوانات حرام گوشت است. اما مانند سگ و خوک نجس نیست و فقط مدفوع گربه نجس می باشد.
از نظر اسلام همه چیز پاک می باشد مگر اینکه جزوی از نجاسات یازدگانه باشد :
- ادرار
- مدفوع
- خون
- منی
- مردار
- شراب
- آبجو
- کافر
- سگ
- خوک
- عرق شتر
ادرار و مدفوع در مورد انسان و حیواناتی که خون جهنده دارند صدق می کند. بنابراین فضولات گربه و هر چیزی که در تماس با آن هستند نجس است اما خود گربه نجس نمی باشد. بهتر است بدانید تمام مواردی که ما در مورد سرایت حرام و نجس بودن آن شک و گمان داریم و علم و آگاهی نسبت به آنها نداریم پاک هستند و لازم نیست از آنها اجتناب کنیم.
در نهایت قبل از اینکه به نظرات علما و امامان در مورد نگهداری سگ و گربه در خانه بپردازیم؛ بهتر است انواع حیوانات حرام گوشت در اسلام را بشناسید:
حیوانات حرام‌گوشت
به طور کلی حیوانات حرام گوشت بر چند قسم می‌باشند:
تمام حیوانات دریایی غیر از ماهیانی که دارای فلس (پولک) هستند.
در میان حیوانات خشکی؛ سگ و خوک و درندگانی که دارای دندان و چنگال و ناخن تیز بوده باشند؛ مثل شیر، روباه، خرگوش، گرگ، فیل و… حرام‌اند. اما تمام اقسام گوسفند، گاو، شتر، آهو، گاو، بز، الاغ وحشی حلال گوشت بوده و گوشت اسب و الاغ اهلی مکروه است.
پرندگانی که در هنگام پرواز بیشتر بال خود باز کرده و صاف نگه می‌دارند و کمتر بال می‌زنند (کمتر بال خود را حرکت می‌دهند) حرام گوشت و پرندگانی که در هنگام پرواز بیشتر بال می‌زنند و کمتر بال خود را باز کرده و صاف نگه می‌دارند حلال گوشت هستند. همچنین پرندگانی که چینه‌دان یا سنگدان یا خارپشت پا داشته باشد حلال گوشت میباشد. (تذکر: پرندگانی که مانند شاهین و عقاب و باز چنگال دارد حرام گوشت هستند.)
تمام اقسام حشرات به غیر از ملخ حرام گوشت می‌باشند.
امام صادق (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل می کنند که :
هر حیوانى که حرام گوشت است، نماز خواندن همراه با پشم، مو، پوست، بول، سرگین، شیر، و یا هر جرم دیگرى که از بدن آن حیوان باشد، فاسد و باطل خواهد بود. خداوند نماز او را نمى پذیرد، مگر این که با لباس دیگرى نماز بخواند که از حیوان حلال گوشت برآمده باشد.
از آقا امير المؤمنين علی (علیه السلام) نقل گرديده است: روزي پيامبر اكرم (ص) مشغول وضو بودند. در اين ميان گربه اي خانگي به آن حضرت پناه آورد. آن حضرت پي بردند كه اين گربه تشنه است. پس ايشان ظرف آبي را كه با آن وضو مي ساختند به طرف گربه نزديك برده تا آب بنوشد. سپس آن گربه از آب درون ظرف نوشيد و پيامبر با باقيمانده آب وضو ساختند.
همچنين در روايت ديگري داريم:
زني مورد عذاب قرار گرفت و اين عذاب بدان خاطر بود كه آن زن، گربه اي را به جايي بسته، تا آنجا كه حيوان از فرط تشنگي به هلاكت رسيد. ولي در هر صورت در نگهداري گربه، بايد مواظبت شود كه موقع نماز موي گربه و رطوبت آن بر لباس يا بدن نمازگزار نباشد.
حکم نگهداری سگ و گربه در خانه و نماز خواندن
نماز خواندن در خانه‌ای که سگ و گربه در آن است احکام زیادی دارد. برای برپایی نماز، لباس نمازگزار باید شرایط ویژه‌ای داشته باشد که به شرح زیر است:
۱. لباس نمازگزار باید از حیوان حرام‌گوشت (مثل سگ و گربه) نباشد و اگر مویی از آن هم به لباس یا بدن نمازگزار چسبیده باشد نماز او باطل است.
۲. اگر آب دهان یا بینی یا رطوبت دیگری از حیوان حرام‌گوشت، مانند گربه بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، نماز باطل است، مگر اینکه خشک شده و عین آن بر طرف شده باشد، بنابراین اگر فضله پرندگان حرام‌گوشت بر روی بدن یا لباس باشد، نماز با آن باطل است، ولی اگر خشک شده و از لباس یا بدن زدوده شده باشد نماز صحیح است.
۴. اگر شک داشته باشد که لباسی از حیوان حلال‌گوشت است یا حرام‌گوشت، نماز خواندن با آن بی اشکال است.
- آیا موی گربه نجس بوده و نماز ندارد! آیا این موضوع صحت دارد؟
حضرت آیت الله سیستانی می‌فرمایند که موی گربه نجس نیست و اگر به تعداد کم (یک یا دو تار مو) به بدن یا لباس چسبیده باشد نماز را باطل نمی‌کند.
- اگر شخصی با علم به وجود موی گربه در لباسش آن را تمیز کند ولی با شک در بر طرف شدن، نماز بخواند و بعد از مدتی موی گربه را مشاهده کند نماز خوانده شده چه حکمی دارد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی می‌فرمایند اگر از قبل می‌دانست که آن مو بر لباس قرار دارد و یا شک در بر طرف شدن آن بعد از یقین به قرار گرفتن داشته باشد نماز او اشکال دارد.
- اگر نمازگزار در وسط نماز متوجه موی حیوان حرام گوشت(گربه و سگ) در لباسش شود، چه وظیفه‌ای دارد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی می‌فرمایند اگر در وسط نماز بفهمد و همان لحظه آن را از خود جدا کند نماز او صحیح است.
- اگر نمازگزار بعد از نماز متوجه موی حیوان حرام گوشت (گربه و سگ) در لباسش شود، چه وظیفه‌ای دارد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی می‌فرمایند اعاده نماز لازم نیست.
- اگر شخصی در صورت جهل به حکم، با وجود موی گربه در لباس نماز خوانده باشد نسبت به نمازهای گذشته چه وظیفه‌ای دارد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی می‌فرمایند در صورتیکه در فراگیری مسئله کوتاهی نکرده باشید نمازهای گذشته صحیح است.
- اگر آب دهان یا بینی حیوان حرام گوشت (گربه و سگ) در بدن یا لباس نمازگزار باشد حکم آن چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی می‌فرمایند هرگاه آب دهان یا بینی یا رطوبت دیگری از حیوان حرام گوشت (مانند سگ و گربه) در بدن یا لباس نمازگزار باشد مادام که عین آن برطرف نشده نماز با آن اشکال دارد، امّا اگر خشک شود و عین آن برطرف گردد نماز صحیح است.
حکم نگهداری سگ از دید مراجع تقلید
حکم نگهداری سگ از دید حضرت آیت الله مکارم شیرازی
- حکم سگ و خوک از لحاظ طهارت و نجاست چیست؟
سگ و خوک معمولی نجس است، حتّی مو و پنجه و ناخن و رطوبت‌های آن نجس میباشد ولی سگ و خوک دریایی پاک است.
- حکم خرید و فروش سگ
نگهداري سگ اگر به قصد استفاده مشروع و عقلايي مثل نگهباني باشد، اشکالي ندارد؛ولي خريد و فروش و نگهداري سگهاي زينتي و امثال آن جايز نيست و اگر فایده این وسایل منحصر در سگهای زینتی و خانگی باشد خرید و فروش آن اشکال دارد.
- نگهداری سگ های زینتی در خانه و به همراه داشتن آن در ماشین و خیابان که نوعى تقلید از بیگانگان است چه حکمی دارد؟
نگهداری سگ برای سرگرمی و همزیستی اشکال دارد و این کارها شایسته مسلمانان با شخصیّت نیست، و از جهات شرعى مشکلات زیادى ایجاد مى کند.
- آیا تفاوتى میان تازى و سایر سگها در نجاست مى باشد؟
معروف است که «تازى» (سگ شکارى) در احکام نجاست و طهارت با سگهاى دیگر تفاوت دارد. شاید دلیلش این باشد که ـ طبق آنچه در تاریخ آمده ـ اعراب (پس از اسلام) از رفت و آمد تازى به خیمه ها ممانعتى نمى کردند، و تازى حقّ داشت در خیمه با آنها بخوابد، و آن را هدیه اى از سوى خدا مى دانستند. آیا تفاوتى میان تازى و سایر سگها در نجاست مى باشد؟
تفاوتى از این جهت میان سگها نیست، و معمولا مسلمانان از سگ ها براى سه منظور استفاده مى کردند: پاسبانى خانه، پاسبانى باغ، و پاسبانى از گلّه. و در کتب فقهى ما درباره این سه نوع سگ بحث شده، و به عنوان «کلب الحارس» و «کلب الماشیه» و «کلب الحائط» از آنها یاد شده است.
- آیا نگهداری از سگهای پرورشی که دارای شناسنامه هستند و واکسیناسیون می شوند دارای ایراد میباشد؟
چنانچه فایده ای از قبیل پاسبانی خانه و گله و صید و مانند آن داشته باشند مانعی ندارد.
- اگر محیط زندگى سگ خارج از اتاق باشد، مثلا در حیاط، یا باغ، یا پشت بام، خانه اى برایش بسازند، و مسائل مربوط به طهارت و نجاست را مراعات کنند، نگهدارى از آن چه حکمى دارد؟
اگر پاکى و نجاست رعایت شود، و بودن آن حیوان در خانه فایده اى داشته باشد، مانعى ندارد. ولى روشى را که غربى ها در مورد سگ دارند، اسلام هرگز نمى پسندد.
حکم نگهداری سگ از دید حضرت آیت الله سیستانی:
- حکم خرید و فروش سگ
خرید و فروش سگ جایز نیست،مگر سگ شکار ولی نگهداری آن اشکال ندارد. اگر چه نجس است و نماز خواندن در خانه ای که سگ در آن نگهداری می شود مکروه شمرده شده است.
- شرایط نگهداری سگ در منزل و باغ جهت نگهبانی چگونه می باشد ؟
مانعی ندارد و شرط خاص برای آن نیست اگر چه نجس است و نماز خواندن در خانه ای که سگ در آن نگهداری می شود مکروه شمرده شده است.
حکم نگهداری سگ از دید حضرت آیت الله خامنه ای:
نگهداری سگ غیر از سگ گله و شکاری و نگهبان مذموم است و اگر این کار تشبه به غیرمسلمانان باشد و باعث ترویج فرهنگ آنان گردد و یا باعث آزار و اذیت همسایگان گردد، حرام است.
در مورد خرید و فروش متعلقات سگ،به طور کلی اینگونه امور اگر باعث ترویج عمل باطل محسوب می شود، جایز نیست.
حکم نگهداری گربه از دید مراجع تقلید
حکم نگهداری گربه از دید حضرت آیت الله خامنه ای:
- حکم نگهداری از گربه به عنوان حیوان خانگی چیست؟
نگهداری گربه در منزل به خودی خود از نظر شرعی اشكال و گناهی ندارد و جایی در اسلام نداریم كه نسبت به نگهداری گربه، نهی یا تندی وجود داشته باشد. ولی در هر صورت در نگهداری گربه، باید مواظبت شود كه موقع نماز موی گربه و رطوبت آن بر لباس یا بدن نمازگزار نباشد.
حکم نگهداری گربه از دید حضرت آیت الله مکارم شیرازی :
- ایا نگهداری گربه درخانه مستحب است؟
در غیراینصورت پس این حدیث امام هشتم(ع)چه میشود؟شایسته نیست خانه ای از سه چیز تهی باشد:کبوتر،گربه،خروس(مکارم الاخلاق،ص۱۳۰). درکتاب مفاتیح الحیاه ایت الله جوادی املی به استحباب نگهداری این حیوان اشاره شده است:
وَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ ع لَا يَنْبَغِي أَنْ يَخْلُوَ بَيْتُ أَحَدِكُمْ مِنْ ثَلَاثَةٍ وَ هُنَّ عُمَّارُ الْبَيْتِ الْهِرَّةُ وَ الْحَمَامُ وَ الدِّيكُ فَإِنْ كَانَ مَعَ الدِّيكِ أَنِيسَةٌ فَلَا بَأْسَ بِذَلِكَ لِمَنْ لَا يَقْدِرُهَا.
در کتاب «مفاتیح الحیاة» حکم به استحباب نشده گفته : توصیه و سفارش شده است….
با توجه به اینکه فضله گربه نجس است و بودن موی آن بر لباس نماگزار موجب فساد نماز او می شود سزاوار است جز در موارد ضرورت از آن پرهیز شود و روایت مذکور شاید ناظر به موارد ضرورت باشد.
- آیا نگهداری گربه در خانه مستحب است ؟
با توجه به اینکه گربه جزو حیواناتی است که مدفوع آنها نجس است و اگر روی لباس نمازگزار باشد نماز صحیح نیست بهتر است به جز در موارد ضرورت از نگهداری گربه پرهیز شود.
حکم نگهداری گربه از دید حضرت آیت الله سیستانی:
- تربیت و نگهداری گربه در منزل چه حکمی دارد؟ آیا موی گربه نماز را باطل می کند؟
تربیت و نگهداری گربه در منزل و انس با ان مانعی ندارد و اگر یک تا دو تار از موی ان روی لباس نماز گزار باشد نماز باطل نمی شود اما بیشتر از آن نماز را باطل می کند.
حکم نگهداری گربه از دید آیت الله گلپایگانی:
- گربه ای داخل پاساژ رفت و آمد دارد و داخل مغازه من کثیف کاری می کند با توجه به اینکه گرفتن گربه و یا جلوگیری از آن تقریبا ناممکن هست کشتن آن جائز است؟ کلا آیا کشتن گربه به دلیل جلو گیری از آلودگی جایزاست؟
کشتن حیوانات اهلى مانند گربه آن هم به طور فجیع که در اطاق حبس شود و با شدت ضربات آن را بکشند و یا پرنده اى مانند کبوتر و کبگ اهلى را از روى غضب سر از تنش بکنند موجب صدقه یا مثلا دیه می شود یا نه؟
دیه ندارد ولکن این گونه اذیت به حیوانات ظلم است و مکافات آن عذاب اخروى است. بنابراین کشتن حیوانات اهلی مثل گربه ظلم است و کثافت کاری حیوان دلیل بر جواز کشتن آن نمی شود و شما باید اموال و مغازه خود را محافظت و راه های ورود حیوانات به آن را مسدود کنید.
تشریح نظر مقام معظم رهبری درباره نگهداری سگ و گربه در منزل
- آیا نگهداری حیواناتی مثل سگ و گربه در منزل اشکال دارد؟
اول اینکه سگ با گربه تفاوت‌های زیادی دارد. سگ نجس‌العین است؛ یعنی خود حیوان نجس است؛ اما گربه نجس نیست. نیم‌خورده‌ی سگ نجس و حرام است؛ نیم‌خورده‌ی گربه اینگونه نیست. و اینکه سگ سروصدا دارد و به همسایه‌ها آزار می‌رساند.
این مسئله به‌خصوص در مجتمع‌های مسکونی که مردم می‌خواهند طهارت شرعی را رعایت کنند و مسیرها و امکانات مشترکی وجود دارد و ترددها هم زیاد است، درصورتی‌که نگهداری حیوانات موجب شود اشخاص نتوانند اعمال عبادیشان را درست انجام دهند و به‌هرحال به همسایگان آزار برسد یا مثلاً تماس حیوان با بعضی از غذاها، موجب بیماری شود جایز نیست.
اما به‌طورکلی اگر کسی کارگاه یا کارخانه یا باغی دارد، یا گله‌ای دارد که برای حفاظت از آنها احتیاج به سگ دارد، یا برای اغراض دیگری که عقلایی باشد، نگهداری از سگ اشکالی ندارد.
یا مثلاً اینکه گربه‌ای را برای سرگرمی در منزل نگهداری می‌کنند، این را نمی‌گوییم حرام است؛ اما درباره‌ی نگهداری از سگ در خانه روایت داریم که در خانه‌ای که سگ نگهداری میشود ملائکه حضور پیدا نمی‌کنند.
کلام آخر
نگهداری سگ و گربه اگر باعث باطل نشدن نماز و مسایل عبادی انسان نشود، اشكالی ندارد. ولی باید به این نکته دقت کنید که سگ و گربه حیوان حرام گوشت هستند و ادرار و مدفوع آن ها نجس است. از نظر پزشکی نیز بازی با حیوانات از جمله سگ و گربه، به دلیل تماس با مقدار زیادی مواد آلرژی زای موجود ، ممكن است باعث حساسیت به بقیه مواد آلرژی زا و مشكلات تنفسی و پوستی شوند.