راههای درمان اختلال دو قطبی با دارو
همان طور که از اسم این بیماری پیداست اختلال دو قطبی دارای دو فاز کاملا متفاوت است. از این رو درمان اختلال دو قطبی با دارو در هر کدام از این شرایط فرق می‌کند. هدف از دارو درمانی در هر یک از حالات افسردگی و مانیا (شیدایی) این است که بیمار دوباره سلامت روانی خود را بدست آورد و بتواند همچون گذشته عملکرد مثبتی در زمینه‌های مختلف داشته باشد.
در اختلال دو قطبی، فرد حالت‌های نوسانی از خلق بالا یا مانیا به خلق پایین یا افسردگی را تجربه می‌کند. در صورتی که به این اختلال مبتلا باشید، روزهایی هست که بسیار پر انرژی، بشاش، پرحرف و با اعتماد به نفس بالا هستید و در مقابل روزهای دیگر در خودفرورفته، غمگین، بی انرژی و خود سرزنشگر می‌شوید. برای درمان علائم اختلال دو قطبی و یا افسردگی از داروهای جداگانه‌ای باید استفاده گردد.
داروهای تنظیم کننده خلق برای درمان اختلال دو قطبی
داروهای تثبیت کننده خلق، داروهایی هستند که برای درمان هر دو فاز بیماری دو قطبی تجویز می‌شوند. این داروها به سلامت روانی بیمار کمک شایانی می‌کنند و بر روی هر دو حالت افسردگی و مانیا (شیدایی) موثر می‌باشند. از جمله داروهایی که برای این منظور تجویز می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
1. لیتیوم:
از لیتیوم مدت پنجاه سال است که به عنوان تثبیت کننده حالت خلقی استفاده میشود اما چگونگی عملکرد آن هنوز مشخص نیست. از لیتیوم برای درمان هر نوع افسردگی و شیدایی می‌توان بهره برد. برای آشنایی بیشتر با لیتیوم کلیک کنید.
2. والپروات سدیم:
از سدیم والپروات برای درمان حملات تشنجی صرع در کودکان و بزرگسالان، پیشگیری از میگرن و درمان بیماری‌های اعصاب و روان مانند افسردگی استفاده میشود. این دارو از جمله داروهای تنظیم کننده خلق برای درمان اختلال دو قطبی می‌باشد.
3. کاربامازپین:
از کاربامازپین علاوه بر درمان اختلال دو قطبی، برای درمان ناهنجاری‌های رفتاری و اختلالات استرس زا و دردهای نوروپاتی استفاده می‌گردد.
درمان اختلال دو قطبی با دارو در فاز مانیا
برای درمان فاز مانیا (شیدایی) بیماری دو قطبی علاوه بر مصرف داروهای تنظیم کننده خلق، داروهایی برای کنترل و درمان فاز شیدایی اختلال دو قطبی تجویز می‌گردد که از مهم ترین داروها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
1. رسپیریدون:
ریسپریدون یک نوع داروی ضدجنون است. این دارو سبب ایجاد تغییراتی در میزان مواد شیمیایی موجود در مغز (نوروترنسمیتر) می‌گردد. رسپیریدون برای درمان اختلالات حاد و یا حالات مزمن روانی مثل اسکیزوفرنی و نشانه‌های اختلال دوقطبی (افسردگی- شیدایی) استفاده میشود.
2. اولانزاپین:
اولانزاپین (olanzapine) جزء دسته دارویی ضد روانپریشی (antipsychotic) و ضد سرخوشی (antimanic) می‌باشد که از طریق کاهش میزان دوپامین مغز اثر می‌کند. ولی علاوه بر این موارد، این قرص کاربردهای دیگری هم دارد. این قرص بنا بر تجربه و تشخیص روانپزشک به عنوان درمان کمکی در حالات نوروتیک مانند اضطراب، وسواس و اختلالات خوردن (بی‌اشتهایی عصبی) و افسردگی هم می‌تواند به کار رود.
3. هالوپریدول:
هالوپریدول (Haloperidol) برای درمان روانپریشی تجویز میشود. همچنین از این دارو برای درمان انواع جنون همچون اسکیزوفرنی و یا درمان مشکلات عصبی مثل اضطراب، وسواس، تیک و پرخاشگری هم استفاده می‌گردد.
4. پرفنازین:
پرفنازین در اسکیزوفرنی و حالات روانی، مانیا (شیدایی) و درمان کمکی کوتاه مدت اضطراب شدید، تحریکات روانی حرکتی، هیجان و تحریکات رفتاری شدید و ناگهانی، استفراغ و تهوع شدید به کار می‌رود.
5. تری فلوپرارین:
تری فلوپرازین از گروه فنوتیازین‌ها است. مکانیسم اصلی اغلب این داروها مهار گیرنده‌های دوپامینی در سلول‌های مغز است.
درمان اختلال دو قطبی با دارو در فاز افسردگی
برای درمان فاز افسردگی اختلال دو قطبی علاوه بر داروهای تنظیم کننده خلق، داروهای ضد افسردگی تجویز می‌گردد تا علائم افسردگی از بین برود. از مهمترین این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
1- فلوکستین پرکاربردترین در درمان اختلال دو قطبی
یک داروی ضد افسردگی از گروه داروهای ضد افسردگی بازجذب سروتونین است که استفاده از آن برای درمان افسردگی، اختلال وسواسی اجباری، اختلال هراس و پرخوری عصبی پذیرفته شده‌است. حیطه اثر این دارو بسیار گسترده‌تر از موارد ذکر شده است.
2- درمان اختلال دو قطبی با سیتالوپرام
سیتالوپرام یک داروی ضد افسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین است که برای درمان اختلالات خلقی و درمان اختلالات افسردگی شدید به کار برده میشود. سیتالوپرام برای درمان اختلالات دو قطبی نیز تجویز می‌گردد.
3- درمان اختلال دو قطبی با سرترالین
یک داروی ضد افسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین است که استفاده از آن برای درمان افسردگی، اختلال وسواسی جبری، اختلال هراس، فوبیای اجتماعی، اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی و اختلال استرس پس از سانحه پذیرفته شده است.
4- درمان اختلال دو قطبی با بوپروپیون
یک داروی ضدافسردگی و آرامبخش آتیپیک است که به‌عنوان داروی کمک به کاهش میل و اثرات ترک نیکوتین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از ابتدای کشف این دارو به‌عنوان ضدافسردگی، از آن به‌عنوان دارویی مؤثر در ترک سیگار (به صورت غیر مستقیم) نیز نام برده شده است.
5- افکسور
ونلافاکسین با نام تجاری افکسور یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین است.
6- درمان اختلال دو قطبی با ایمی پرامین
ایمیپرامین یکی از داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای است که برای درمان برخی دیگر از اختلالات روحی همچون اختلال هراس، فوبی اجتماعی، دردهای عصبی و همچنین در مقدار کم برای کنترل شب ادراری در کودکان بزرگتر از ۶ سال به‌کار می‌رود. این دارو در دو شکل قرص و آمپول موجود است. اما تزریق عضلانی دارو به ندرت مورد استفاده واقع می شود.
7- آمی تریپتیلین
کاربرد اصلی این دارو درمان افسردگی است. ولی این دارو در درمان بیماری دردهای نوروژنیک، شب ادراری و پروفیلاکسی میگرن نیز به کار می‌رود. این دارو در ابتدای مصرف ممکن است افکار خودکشی را تقویت نماید که این اتفاق در سنین زیر ٢۴ سال شایعتر است. برای جلوگیری از این موضوع توصیه میشود در چند هفته ابتدای مصرف این دارو مجدداً به ملاقات پزشک بروید.
8- درمان اختلال دو قطبی با تری میپرامین
تریمیپرامین یک داروی ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای است که عمدتأ در درمان بیماری افسردگی مصرف میشود. همچنین به عنوان خواب‌آور، آرامبخش و ضد جنون در درمان و کنترل بی‌خوابی، اختلالات اضطرابی و روانپریشی استفاده میشود. این دارو برخلاف دیگر سه‌حلقه‌ای‌ها تقریباً بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین را مهار نمی‌کند به همین دلیل بیشتر به عنوان یک سه‌حلقه‌ای نسل دوم و یا یک سه حلقه‌ای آتیپیک تعریف شده است.
برای درمان اختلال دو قطبی با دارو چرا باید با متخصص مشورت کرد؟
حتما باید برای مصرف دارو با روانپزشک مشورت کنید. اما به طور کلی چند قائده کلی برای درمان دارویی اختلال دو قطبی وجود دارد.
-
1- لیتیوم، سدیم والپروت، اولانزاپین معمولا برای درمان طولانی مدت اختلال دو قطبی، افسردگی و شیدایی تجویز میشود. -
2- کارمازپین برای موقعی که نوسان خلق و خو در فرد بسیار سریع تغییر می کند تجویز می‌گردد. -
3- ترکیب دارویی نیز در بعضی از موارد برای برخی از افراد لازم است.
بطور کلی نمی‌توان گفت بهترین دارو برای درمان اختلال دو قطبی چیست چرا که تجویز دارو با توجه به شرایط و میزان پیشروی اختلال در هر فرد متفاوت می‌باشد. در زمان تجویز دارو معمولا داروهایی تجویز می‌شوند که بیشترین تاثیر را در افراد با مشخصات مشابه داشته است.