آفتی به نام شپشک آرد آلود

آشنایی با شپشک آرد آلود

شپشک آرد آلود “Mealy bug” یا شته ی پشمالو “Woolly aphid” حشره ای با نام علمی “Pseudococcus” از خانواده ی “Pseudococcidae” می باشد. شپشک آرد آلود یکی از آفت‌های خطرناک گیاهان است که به صورت گروهی به گیاه حمله کرده و با ایجاد زخم و مکیدن شیره گیاه باعث نابودی آن می‌شود.

این آفت به شدت کاکتوس‌ها و ساکولنت ها را مورد حمله قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان به سرعت گیاه را از بین می‌برد. به همین دلیل همیشه باید کاکتوس‌ها و ساکولنت های خودتان را برسی کنید و گیاهان جدید را کاملاً کنترل و قرنطینه نمایید.

اگر علاقه مند به نگهداری گیاهان آپارتمانی باشید احتمالا با تفاله های سفید مومی شکل روی برگ ها و ساقه ها مواجه شده اید. وجود این تفاله های مومی ناشی از خسارت آفتی به نام شپشک آرد آلود می باشد. این حشرات ریز در محیط های گرم و مرطوب یافت می شوند، پس می توان نتیجه گرفت که شپشک ها در خانه و گلخانه در شرایط مطلوب رشد و تکثیر هستند.

این حشرات که طول بدن آنها تا ۳ میلی متر هم میرسد دارای پوششی پشمالو و آرد مانند بوده و به راحتی قابل تشخیص می باشند. شپشک های آردآلود به سرعت تکثیر می یابند و برخلاف حشرات سپردار دیگر می توانند به راحتی حرکت کرده و به سرعت به تمامی اندام گیاه حتی ریشه هم سرایت کنند. در صورت عدم کنترل این آفت، نابودی گیاه حتمی است.

بیولوژی شپشک آرد آلود

حشره ماده بالغ حدود 300 تا 600 تخم می گذارد که روی آنها را با پوشش پنیه ای مانند می پوشاند.تخم ریزی به مدت 2 هفته ادامه می یابد و حشره ماده بعد از تفریخ کامل تخم های می میرد.تخم ها به مدت 1 تا 3 هفته تفریخ شده و پوره های زرد رنگ از تخم خارج می شوند که این پوره ها به روی گیاهان دیگر یا بخش های دیگر همان گیاه رفته و مستقر می شوند.همراه با تغذیه از بدن آنها عسلک دفع می شوند و ترشح لایه مومی سفید پنبه ای شروع می شود.دوره پورگی انها حدود 1 ماه طول می کشد که البته به دمای هوا وابسته است.حشرات ماده دارای 3 مرحله پورگی بوده و حشرات نر دارای 5 مرحله پورگی . حشرات نر قادر به تغذیه نبوده و فقط حشرات ماده از گیاه تغذیه می کنند.دوره زندگی آنها در تمام طول سال ادامه دارد.

نشانه های آلودگی گیاه به شپشک آرد آلود

این حشرات به دلیل داشتن پوشش آرد مانند بر روی بدنشان به راحتی بر روی سطح گیاه قابل تشخیص هستند. همچنین این حشرات تخمهای خود را نیز با پوشش پشمی شکلی می پوشانند و وجود این پوشش نشانه ی حضور این حشرات می باشد.

البته گاهی اوقات ممکن است این حشرات خود را در لابلای برگها و یا تیغ ها پنهان کنند و یا فقط در درون خاک و اطراف ریشه حضور داشته باشند که در اینصورت بررسی دقیق تری نیاز است.

وجود شیره ی عسلی بر روی سطح گیاه نیز می تواند دلیلی بر حضور این حشرات باشد. البته ناگفته نماند برخی از کاکتوس ها به طور طبیعی این شیره را از خود ترشح می کنند ولی معمولا شیره ای که شپشک ها ترشح می کنند مورد هجوم قارچ های سیاه رنگ قرار می گیرد.

وجود این شیره بر روی گیاه موجب جذب مورچه ها نیز می شود و در واقع مورچه ها به نوعی پرورش دهنده ی این حشرات می باشند. پس ازدحام مورچه ها در اطراف گیاه می تواند دال بر وجود این آفت باشد.

بیشتر بخوانید تاریخ دقیق برگزاری آزمون سراسری 1400 چه روزی است ؟

گیاه آلوده معمولا دچار توقف رشد شده و حالت بیمار و چروکیده به خود می گیرد و از آنجائیکه این حشرات علاقه ی خاصی به قسمتهای جوان و تازه ی گیاه دارند این قسمتها شکل اصلی خود را به سرعت از دست می دهند. برگهای ساکولنت ها نیز کوچک شده و شکل طبیعی خود را از دست می دهند و به راحتی از تنه جدا می شوند.

نحوه آسیب و خسارت توسط شپشک آرد آلود

شپشکهای خانواده آردآلود برای اولین بار از نظر آفات در درختان مرکبات و سایر نباتات زینتی و غیر زینتی توسط پرفسور کریوخین تشریح شد . (1322) به عقیده نامبرده این آفات در سال 1295-1292 از اروپا وارد ایران شد و سالها در گلخانه های رشت فعالیت و زندگی می کرد و از آنجا به اشجار زینتی سرایت نموده و چون شرایط آب و هوائی گیلان و مازندران برای رشد آفات مزبور مساعد بوده بسرعت تکثیر ودر حال حاضر روی انواع درختان مرکبات و درختان جنگلی و نباتات زینتی و حتی علفهای هرز پراکندگی دارند .

بدن حشرات مزبور از گرد سفید رنگی پوشیده می باشد که به ظاهر بر روی بدن حشره آرد سفید ریخته شده است و از این نظر حشرات خانواده مزبور را شپشک آردآلود (mealybug) نامیده اند . شپشکهای آردآلود در مازندران 3 نسل کامل داشته و نسل چهارم را بصورت ناقص تولید می کنند . اولین نسل از هفته اول خرداد و نسلهای بعدی به ترتیب اواخر تیر، اوایل شهریور و اواخر مهر است . زمستانگذرانی این آفت بصورت پوره های سن 2 و3 و ماده بالغ و دستجات تخم می باشد .

فعالیت وخسارت این آفت با ترشح شدید عسلک همراه است . آفت مزبور تمام قسمتهای گیاه ، برگها ، سرشاخه ها ومیوه ها را مورد حمله قرار می دهد . در مرکبات در قسمت گلگاه میوه یا در قسمت دم میوه که فرورفتگی دارد شپشک آردآلود تجمع و از قسمت محل اتصال میوه به شاخه تغذیه نموده و باعث ریزش شدید میوه بخصوص هنگام رنگ انداختن میوه می گردد . محل فعالیت و تغذیه شپشکها روی پوست میوه با تغییر رنگ و ایجاد برآمدگی های گال مانند همراه است.

حشره در زیر پوشش مواد مومی شروع به تخم ریزی نموده تخمهای آفت بیضی شکل بوده و پوره های سن 1 از زیر مواد مومی ( مواد آردی شکل ) خارج شده و در محل مناسب روی قسمتهای مختلف گیاه مستقر و شروع به تغذیه می نماید . بدن حشره بند بند بوده و زوائد مومی شکل انتهای بدن را در برگرفته ، دو زائده مومی شکل انتهای بدن از همه بلندتر می باشد. به سبب وجود مواد مومی شکل اطراف بدن حشره همچنین وجود تمام مراحل مختلف رشدی آفت در یک زمان ، مبارزه شیمیائی با آفت نتیجه بخش نبوده و درتمام دنیا بهترین و مؤثرترین روش مبارزه با این آفت مبارزه بیولوژیک با استفاده از کفشدوزک شکارگر کریپتا لموس می باشد .

بیشتر بخوانید بزرگداشت کوروش بزرگ در تقویم چه روزی است ؟

در حال حاضر این کفشدوزک مفید توسط شرکتهای خصوصی در شهرهای تنکابن ، بابل ، قائمشهر ، ساری و بهشهر در انسکتاریوم روی میزبانهای واسط (کدو و سیب زمینی ) پرورش داده می شود و در زمانهای مناسب در کانونهای آلوده در باغ رها سازی می شود .

گیاهان میزبان شپشک آرد آلود

شپشک های آرد آلود به گیاهان زیادی حمله کرده و دامنه میزبانی بسیار زیادی دارند بطوری که از مرکبات گرفته تا درختان میوه خزان کننده و گیاهان زینتی مانند میخک که یکی از میزبان های مهم آن می باشد.

راههای کنترل و مبارزه با شپشک آرد آلود

برای مبارزه با این آفات حتما برگهای مرده و یا قسمتهای هرس شده گیاه را از محیط خارج کنید. در مبارزه بیولوژیک علیه این افت از کفشدوزک از نوع cryptolaemus montrouzieri میتوان در محیطهای سر بسته همانند گلخانه برای مبارزه با این آفت استفاده کرد.توجه کنید که لارو کفشدوزک شباهتهای زیادی با لارو شپشک آرد آلود دارد.

هم لارو و هم حشره بالغ کفشدوزک میتوانند از شپشکها تغذیه کنند. یکی دیگر از حشراتی که از شپشک ها تغذیه میکنند زنبور پارازیت با نام علمی leptomastix spp است هم کفشدوزک و هم زنبور پارازیت برای فعالیت خود به دمای بالایی نیاز دارند و در برابر بسیاری حشره کشها حساس هستند.

برای مبارزه شیمیایی باید از سموم سیستمیک استفاده کرد زیرا پوشش آرد آلود این حشره از آن در برابر سموم محافظت میکند بنابراین بهترین راه استفاده از سمومی است که وارد جریان شیره گیاهی شده و به دلیل استفاده حشره از شیره گیاهی در نهایت وارد بدن حشره میشود چنین سمومی را اصطلاحا سموم سیستمیک مینامند.

در مورد شپشکهای آرد آلود که بر روی ریشه فعالیت میکنند علاوه بر استفاده از سموم مناسب باید خاک گلدان را نیز عوض کرد و ریشه ها را نیز از وجود مخلوط خاک قدیمی پاک کرد و سموم را بر روی قسمتهای مختلف ریشه استفاده کرد و دوباره گیاه را در گلدان با مخلوط خاکی ضد عفونی شده کاشت تا احتمال شیوع مجدد این آفت به حداقل ممکن برسد از جمله سموم موثر بر روی این نوع حشرات که پوشش محافظ دارند میتوان به “Deltamethrin” و “Dinotefuran” و “Imidacliprid pyriproxifen” اشاره کرد.

روش های خانگی مبارزه با شپشک آرد آلود

در محیط منزل و وقتی تعداد گلدان کم است از چند روش خانگی میتوان برای از بین بردن شپشک استفاده کرد که البته این روشها بستگی به شدت حمله آفات و مکان فعالیت آنان دارد. به عنوان مثال اگر شپشک ها بر روی برگسار گیاه وجود دارند و هنوز جمعیت آنان به شدت زیاد نشده است میتوان از مخلوط اب گرم و مایع ظرفشویی برای مبارزه با این آفت استفاده کرد مایع ظرفشویی برای نفوذ کردن در پوشش محافظتی آرد مانند شپشکها و کاهش چسبندگی شپشکها به سطح گیاه استفاده می شود.

کافی است که ۲ قاشق چایخوری از مایع ظرفشویی را با نیم لیتر آب مخلوط کرده و بعد به شکل اسپری بر روی ناحیه اجتماع و زندگی شپشکها اسپری کرد و شپشک ها را با تکه ای پنبه یا پارچه جمع کرد.

برای افزایش اثر مایع ظرفشویی در جدا کردن شپشکها از سطح گیاه میتوان در ترکیب یاد شده ۲ قاشق چایخوری روغن مایع استفاده کرد. مخلوط صابون مایع و الکل نیز مورد دیگری است که توصیه میشود نصف لیوان الکل با یک لیتر صابون مایع مخلوط شود و این مخلوط را روی نواحی الوده اسپری کنید.

بیشتر بخوانید گیاهی که بدون خاک هم رشد می‌کند!

اگر این حجم از صابون مایع برای مصرف خانگی شما زیاد است کافی است با یک تناسب ساده برای هر مقدار صابون مایع که میخواهید استفاده کنید میزان حدود الکل را نیز حساب کنید. بعد از مصرف این محلول ها بعد از گذشت ۲۰ دقیقه گیاه را با آب خوب بشویید.

ضمنا به یاد داشته باشید که قبل از مصرف این مواد سطح خاک را با نایلون و یا چند لایه روزنامه بپوشانید تا این مواد روی خاک نریزد و در خاک فرو نرود زیرا به ضرر ریشه است . اگر این ترکیب را استفاده میکنید باید بین دفعات مصرف حدود ۳ تا ۴ روز فاصله باشد و در زمان استفاده گیاه در معرض نور مستقیم خورشید نباشد .

حتما قبل از مصرف محلول را بر روی قسمتی از برگ ها امتحان و حدود ۲۴ ساعت بگذرد و اطمینان حاصل کنید که محلول روی برگسار اثر منفی ندارد. گیاهان متفاوت از یکدیگرند و عکس العملهای متفاوتی نیز می توانند نشان دهند. برای جداسازی شپشک ها که در زوایای ناحیه اتصال برگ با ساقه و با هر ناحیه زاویه دار دیگر به سطح گیاه چسبیده اند میتوانید از وسیله ای همانند مسواک استفاده کنید.

روشهای شیمیایی دفع شپشک آرد آلود

یکی از دلایلی که استفاده از سموم آفت کش را در مواجه با شپشک آرد آلود بی اثر می کند مقاومت این حشرات در مقابل سموم تماسی به خاطر وجود سپر محافظ است. همچنین پنهان شدن این حشره در لابلای برگها و تیغ ها و یا در خاک دسترسی به آنرا سخت می کند. استفاده از سموم سیستمیک در برخورد با این آفت اثربخشی بهتری خواهد داشت.

مالاتیون به عنوان یکی از سموم تماسی استفاده گسترده ای در برخورد با این آفت دارد که البته در مورد خانواده ی کراسولاسه استفاده از این سم توصیه نمی شود. این سم را می توان به صورت پاششی بر روی گیاه استفاده کرد و یا گیاه را در محلول این سم غوطه ور ساخت. همچنین می توان از این سم به صورت آبیاری برای کنترل شپشک ریشه هم استفاده کرد. تکرار استفاده از این سم طبق راهنمای مندرج بر روی بروشور آن توصیه می شود.

فن پروپاترین از سموم کنه کش تماسی و غیرسیستمیک است که علاوه بر کنه، طیف وسیعی از حشرات آفت دیگر را نیز نابود می کند. این سم را بنده استفاده نموده و جواب گرفته ام. البته در مورد همه ی کاکتوس ها و ساکولنت ها توصیه نمیکنم.

دیمتوات از جمله سموم سیستمیک و از خانواده ی ارگانوفسفره است که وارد شیره ی گیاه شده و به راحتی حشرات مکنده را نابود می کند.

نکته: بسیاری از سموم علاوه بر داشتن مضرات بسیار بر سلامتی گیاه و انسان، به دلیل مقاوم شدن حشرات آفت اثر بخشی خود را از دست داده اند. پس بهتر است به دنبال سمومی باشید که کارایی لازم را داشته باشند.

نکته: سموم تماسی معمولا روغنی بوده و گیاه سم پاشی شده اگر در معرض آفتاب قرار بگیرد دچار سوختگی خواهد شد.

نکته: استفاده از سموم سیستمیک فقط در فصل رشد کاکتوس کارایی دارد چون شیرابه ی درون کاکتوس فعال است.
در پایان تاکید می کنم که بهترین راه کنترل این آفت همان پیشگیری از ورود آن است.

بیشتر بخوانید:

آفت کش چیست و باعث چه بیماریهایی می شود؟

انواع حشره کش : ۷ نوع از حشره‌کش‌ های قوی و مورد نیاز

معرفی انواع حشره کش های شیمیایی خانگی + عوارض و نحوه مصرف