آشنایی با موارد مصرف و عوارض آمپی سیلین

معرفی آنتی بیوتیک آمپی سیلین

آمپی سیلین (Ampicillin) نوعی آنتی بیوتیک است که در درمان عفونت‌های گوارشی و ادراری تجویز می‌شود. شاید در نگاه اول تصور کنید این دارو نام دیگر همان آمپول پنی سیلین معروف باشد اما باید بدانید این دارو علاوه بر عملکردی که همانند پنی‌سیلین دارد به علت تغییرات شیمیایی‌اش توانایی اثر بر تعدادی از باکتری‌های گرم منفی را نیز دارد. این دارو بیشتر در عفونت‌های سیستمیک، عفونت حاد یا مزمن دستگاه ادراری ناشی از ارگانیسم‌های حساس و در مننژیت کاربرد دارد.

آمپی سیلین به اشکال مختلفی همچون کپسول، شربت و آمپول در دسترس می‌باشد.

نام تجاری: Binotal, Amipi

موارد مصرف آمپی سیلین

1)درمان ارگانیسم های حساس از انواع شیگلا ، سالمونلا E.Coil ، هموفیلوس ، پروتئوس نایسریا ، آنتروکوک و گرم مثبت های حساس مثل استافیلوکوک های حساس به پنی سیلین G ، استرپتوکوک و پنوموکوک .
2)عفونتهای تنفسی وبافت نرم
3)مننژیت باکتریال
4)سپتی سمی
5)عفونتهای گوارشی و ادراری تناسلی
6)عفونتهای سوزاکی
7) آرتریت سوزاکی در مردان
8)پیشگیری از بروز اندوکاردیت باکتریال.

مکانیسم اثر آمپی سیلین

آمپی سیلین به یک یا چند پروتئین PBP متصل شده و مرحله ترانس پپتیداسیون نهایی سنتز پپتیدوگلیکان در دیواره سلولی باکتریایی را مهار می کند، در نتیجه از بیوسنتز دیواره سلولی جلوگیری می کند. با توقف چینش دیواره سلولی، باکتری ها به تدریج در اثر فعالیت آنزیم های اتولیتیک دیواره سلولی (اتولیزین ها و مورین هیدرولازها) لیز می شوند.

فارماکوکینتیک آمپی سیلین

50-35 درصد دارو از راه خوراکی جذب می شود و پس از 2-5/1 ساعت غلظت سرمی دارو به اوج می رسد. در تزریق عضلانی 1 ساعت بعد غلظت دارو به اوج می رسد. نیمه عمر دارو 5/1 -1 ساعت است که در صورت عیب کار کلیه تا 19 ساعت هم ممکن است افزایش یابد. 90-75 درصد دارو به صورت تغییر نیافته از راه کلیه دفع می شود.

موارد و مقدار مصرف آمپی سیلین

آمپی سیلین خوراکی

بزرگسالان:

• مقدار مصرف این دارو از راه خوراکی 0.25 – 1 گرم هر 6 ساعت است که ترجیحاً نیم ساعت قبل از غذا باید مصرف شود.
• در درمان سوزاک 2 – 3.5گرم از دارو همراه با 1 گرم پروبنسید در یک نوبت مصرف می شود. در درمان عفونت مجاری ادرار 500 میلی گرم هر 8 ساعت مصرف می شود.

کودکان:

• مقدار مصرف در کودکان با سن کمتر از 10 سال نصف مقدار مصرف بزرگسالان است.

آمپی سیلین تزریقی

بزرگسالان:

• مقدار مصرف آمپی سیلین از راه تزریق عضلانی یا وریدی یا انفوزیون 500 میلی گرم هر 4 – 6 ساعت می باشد که در درمان مننژیتاین مقدار بیشتر خواهد شد.
• در درمان مننژیت همراه با سایر آنتی بیوتیک ها مقدار 2 گرم هر 4 ساعت برای مدت 5 روز انفوزیون وریدی می شود (دوره درمان برای مننژیت لیستریایی 10 – 15 روز است).
• در درمان آندوکاردیت 2 گرم هر 6 ساعت مصرف می شود که تا 2 گرم هر 4 ساعت قابل افزایش است.

کودکان:

• مقدار مصرف آمپی سیلین، از راه تزریقی، در کودکان با سن تا 10 سال نصف مقدار مصرف بزرگسالان است.
• در درمان مننژیت لیستریایی در نوزادان 50-100 mg/kg هر 6 ساعت و در کودکان 3 ماهه تا 12 ساله 100 mg/kg هر 6 ساعت مصرف می شود.

الف) عفونتهای سیستمیک ، عفونتهای حاد و مزمن مجاری ادرار ناشی از ارگانیسمهای حساس.

• بزرگسالان:از راه خوراکی، مقدار 4 g/day در مقادیر منقسم (هر شش ساعت )، یا از طریق تزریق عضلانی یا وریدی g/day 12-2 در مقادیر منقسم (هر 6-4 ساعت ) مصرف می شود.
• کودکان با وزن کمتر از 40 کیلوگرم:از راه خوراکی ، مقدار mg/kg/day 100-25 در مقادیر منقسم (هر شش ساعت)، یا از طریق تزریق عضلانی یا وریدی، مقدار mg/kg/day 200-100 به مدت 3 روز و سپس تزریق عضلانی با دوز قبلی در مقادیر منقسم (هر شش ساعت) مصرف می گردد.

ب ـ مننژیت.

• بزرگسالان:از طریق تزریق وریدی، مقدار g/day 14-8 به مدت سه روز، و بعد از طریق تزریق عضلانی، مقدار g/day 14-8، در مقادیر منقسم (هر 4-3 ساعت) مصرف می شود.
• کودکان 2 ماه تا 12 سال :از طریق تزریق وریدی، تا mg/kg/day 400-200 به مدت سه روز، و بعد از طریق تزریق عضلانی، تا 300 mg/kg/day، در مقادیر منقسم (هر چهار تا 6 ساعت)، مصرف می گردد. آمپی سیلین ممکن است همزمان با کلرامفنیکل هم مصرف شود که این امر به نتیجه کشت بستگی دارد.
• نوزادان بالای یک هفته:میزان 50 mg/kg از راه تزریق وریدی هر 8 ساعت (وزن کمتر از 2 کیلوگرم ) یا هر 6 ساعت (وزن بالاتر از 2 کیلوگرم) مصرف می شود.
• نوزادان زیر یک هفته:مقدار mg/kg 75-50 از راه تزریق وریدی هر 12 ساعت ( وزن کمتر از 2 کیلوگرم ) یا هر 8 ساعت (وزن بالاتر از 2 کیلوگرم) تجویز می گردد.

پ ـ سوزاک ساده.

• بزرگسالان:از راه خوراکی، مقدار 5-3 گرم، همراه با یک گرم پروبنسید، به صورت مقدار واحد مصرف می شود.

مصرف در نارسایی کلیه

• اگر کلیرانس کرآتینین معادل یا کمتر از 10 میلی لیتر در دقیقه باشد، باید فواصل زمانی مصرف به هر 12 ساعت افزایش یابد.

ت) مننژیت استرپتوکوکی گروه B در نوزادان.

• نوزادان بالای 7 روز:300 mg/kg/day از راه وریدی در 4 تا 6 دوز منقسم مصرف می شود.
• نوزادان 7 روزه و کوچکتر:200 mg/kg/day در 3 دوز منقسم از راه وریدی تجویز می گردد.

ث) پروفیلاکسی اندوکاردیت باکتریایی قبل از اقدامات دندانپزشکی یا دستکاری های خفیف ریوی.

• بزرگسالان :2 گرم از راه وریدی یا عضلانی، 30 دقیقه قبل از دستکاری تجویز می گردد.
• کودکان :50 mg/kg از راه ور یدی یا عضلانی، 30 دقیقه قبل از دستکاری مصرف می شود.

ج) درمان اندوکاردیت انتروکوکی.

• بزرگسالان:12 گرم روزانه از راه انفوزیون مداوم وریدی یا در 6 دوز منقسم همراه با جنتامایسین به مدت 4 تا 6 هفته مصرف می شود.

چ) پروفیلاکسی عفونت استرپتوکوکی گروه B در نوزادان.

• 2 گرم از راه وریدی حداقل 4 ساعت قبل از زایمان به مادر تزریق شده و سپس 2-1 گرم هر 4 تا 6 ساعت تا زمان زایمان تجویز می گردد.

روش مصرف آمپی سیلین

به منظور جذب بهتر آمپی سیلین باید با شکم خالی حدوداً 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا خورده شود. بهتر است آمپی سیلین در نوبت هایی با فواصل مساوی در طی شبانه روز مصرف شود تا سطح خونی و ادراری ثابتی داشته باشد. برای مثال ، اگر لازم است روزی 4 نوبت آمپی سیلین مصرف کنید، باید بین هر نوبت 6 ساعت فاصله گذاری کنید (مثلاً 12 ظهر، 6 عصر، 12 شب ، 6 صبح ). اگر این برنامه با برنامه کاری یا خواب شما مغایرت دارد، برای تعیین یک برنامه مناسب تر از پزشکتان کمک بخواهید. مهم است که دارو سر وقت و به مقدار کامل مصرف شود؛ حتی اگر احساس بهبودی می کنید.

اگر پیش از اتمام دارویتان آن را قطع کنید ممکن است دچار عود علایم شوید. اگر یک نوبت را فراموش کردید ، به مجردی که به یاد آوردید مصرفش کنید. البته ، اگر تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است ، به برنامه منظم دارویی تان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید.
موارد احتیاط‌ در مصرف آمپی سیلین

در صورت‌ وجود یکی‌ از موارد زیر پیش‌ از مصرف‌ آمپی‌سیلین‌ پزشکتان‌ را مطلع‌ سازید:

• حساسیت‌ به‌ هر نوع‌ ماده‌ غذایی‌، نگهدارنده‌ها، رنگ‌های‌ خوراکی‌، یا سایر داروها، به‌ ویژه‌ آنتی‌بیوتیک‌ها ( پنی‌سیلین‌ها).
• بارداری‌ یا شیردهی‌.
• مصرف‌ داروهای‌ دیگر، به‌ ویژه‌ داروهای‌ ضدالتهابی‌ غیراستروییدی‌ (مثل‌ ایبوپروفن‌، آسپیرین )، داروهای‌ ضدانعقادی‌ (رقیق‌کننده‌های‌ خون‌ نظیر وارفارین )، قرص‌های‌ ضدبارداری‌ حاوی‌ استروژن (آمپی‌سیلین‌ ممکن‌ است‌ اثرات‌ این‌ قرص‌ها را کاهش‌ دهد)، داروهای‌ نقرس ( پروبنسید، آلوپورینول )، متوترکسات‌، یا دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها ( آمینوگلیکوزیدها،اریترومایسین ‌، تتراسایکلین ).
• سابقه‌ یا ابتلا به‌ مشکلات‌ خونریزی‌دهنده‌ (مثل‌ زخم‌ معده ‌، هموفیلی‌ ، کمبود پلاکتی‌)، مونونوکلئوز عفونی ، کولیت (التهاب‌ روده‌ بزرگ ) مرتبط‌ با آنتی‌بیوتیک‌، یا بیماری‌ کلیوی‌.

عوارض جانبی آمپی سیلین

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.
از جمله عوارض جانبی آمپی سیلین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: تشنج (در دوز های بالا)
• GI: اسهال، تهوع، استفراغ
• GU: نفریت بینابینی حاد
• Hema: آنمی، لوکوپنی، ائوزینوفیلی
• Other: واکنش افزایش حساسیت (راش، کهیر، لرز، تب، ادم، آنافیلاکسی)

توجه: در صورت بروز واکنش افزایش حساسیت یا اثرات سمی روی مغز استخوان و یا ایجاد نفریت بنیابینی حاد، مصرف دارو باید قطع شود.

تداخلات دارویی آمپی سیلین

مصرف همزمان آمینوگلیکوزیدها باعث بروز اثرات سینرژیک باکتری کش بر بعضی از گونه های انتروکوکسی و استرپتوکوک گروه B می شود. با این وجود این داروها از نظر فیزیکی و شیمیایی با یکدیگر ناسازگارند و در صورت مخلوط شدن غیر فعال خواهند شد.

• به نظر میرسد مصرف همزمان با آلوپورینول بروز بثورات پوستی ناشی از هریک از این دو دارو را افزایش می دهد.
• مصرف همزمان با کلاوولانات (clavulanate) اثرات باکتری کش دارو را افزایش می دهد. زیرا اسید کلاوولانیک یک مهار کننده بتا – لاکتاماز است.
• مقادیر مصرف زیاد پنی سیلینها ممکن است با ترشح لوله ای متوترکسات تداخل داشته باشد که در نتیجه دفع دارو به تأخیر افتاده و غلظت سرمی متوترکسات افزایش می یابد.
• مصرف پروبنسید به طور همزمان باعث کاهش دفع کلیوی آمپی سیلین می گردد.
• آمپی سیلین تاثیر داروهای ضد انعقاد خوراکی را افزایش می دهد.
• آمپی سیلین تاثیر داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش می دهد.

اثر آمپی سیلین بر آزمایشهای تشخیصی

ممکن است نتایج آزمونهای گلوکز دار که با سولفات مس اندازه گیری شده ( آزمون، بندیکت یا کلینی تست) را تغییر دهد. در این موقع برای تعیین میزان گلوکز ادرار، باید از روش گلوکز اکسیداز استفاده کرد. ممکن است به طور کاذب غلظت سرمی آمینوگلیکوزیدها را کاهش دهد.

مصرف آمپی سیلین در بارداری و شیردهی

• آمپی سیلین بهتر است در بارداری و شیردهی استفاده نشود.
• آمپی سیلین در بارداری جز داروهای گروه B می باشد.
• گروه B : در این گروه از داروها، مطالعات بر روی حیوانات باردار نشانگر این بود که دارو خطری بر روی جنین ندارد، اما مطالعات کافی روی زنان باردار برای میزان خطر روی جنین در سه ماهه اول بارداری انجام نشده است.
• آمپی سیلین به سرعت در شیر مادر ترشح می شود و بی خطر بودن آن در دوران شیردهی به اثبات نرسیده است. تجویز این دارو در دوران شیردهی باید با احتیاط صورت گیرد.

هشدار ها در مورد مصرف آمپی سیلین

در بیماران مبتلا به عیب کار کلیه، در بیماران مبتلا به تب گلاندولار ولوسمی لنفاتیک مزمن، و سابقه بیماری های گوارشی به ویژه کولیت وابسته به آنتی بیوتیک باید با احتیاط فراوان تجویز شود.

موارد منع مصرف آمپی سیلین

در صورت وجود سابقه آلرژیک به پنی سیلین ها نباید مصرف شود.

نکاتی که در ارتباط با مصرف آمپی سیلین باید بدانید

1. آمپی سیلین در نوزادان و کودکان معمولا برای درمان مننژیت (التهاب و عفونت پرده مغز) تجوبز می‌شود.
2. غذا می‌تواند در جذب گوارشی آمپی سیلین تداخل ایجاد کند، بنابراین بهتر است کپسول آمپی سیلین با معده خالی (یک ساعت قبل و یا 2 ساعت بعد از غذا ) همراه با یک لیوان آب مصرف شود.
3. این دارو برای افرادی که حساسیت شدید نسبت به آمپی سیلین منع مصرف دارد.
4. افرادی که اختلال عملکرد کلیه دارند و یا مبتلا به آسم و آتوپی هستند این دارو را بااحتیاط مصرف کنند.
5. آمپی سیلین تاثیر داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش می‌دهد.
6. بهتر است این دارو در بارداری و شیردهی استفاده نشود و یا در صورت لزوم با نظر پزشک مصرف گردد.
7. توصیه می شود هنگام مصرف آمپی سیلین از شیوه های غیر هورمونی برای جلوگیری از بارداری استفاده شود.
8. اگر یک‌ نوبت‌ را فراموش‌ کردید، به‌ مجردی‌ که‌ به‌ یاد آوردید مصرفش‌ کنید. البته‌، اگر تقریباً موقع‌ نوبت‌ بعدی‌ مصرف‌ دارو رسیده‌ است‌، به‌ برنامه‌ منظم‌ دارویی‌تان‌ بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید.
9. در صورت‌ بروز تورم‌ لب‌ها و دور چشم‌ها، بثورات‌ جلدی ، کهیر یا تورم‌های‌ پوستی‌، تب‌، غش‌ ناگهانی‌، ضربان‌ قلب‌ تند، یا خس‌خس‌ سینه‌ یا مشکل‌ در تنفس‌، بلافاصله‌ دارو را قطع‌ کرده‌ و با اورژانس تماس بگیرید.
10. حتی‌ در صورت‌ احساس‌ بهبودی‌، تمام‌ داروی‌ تجویز شده‌ را برای‌ درمان‌ عفونتتان‌ و جلوگیری‌ از عود بیماری‌ مصرف‌ کنید.
11. پس‌ از تهیه‌ سوسپانسیون‌ آمپی‌سیلین‌، دارو را در یخچال‌ نگهداری‌ کنید.
12. این دارو صورت وجود سابقه آلرژیک به پنی سیلین‌ها نباید مصرف شود.

توصیه‌ها و مراقبت‌های پرستاری در مصرف آمپی سیلین

• محلول تزریقی آمپی سیلین را باید حداکثر تا یک ساعت بعد از تهیه آن تزریق نمود.
• تزریق سریع این دارو ممکن است منجر به تشنج بیمار شود. بنابراین برای جلوگیری از این عارضه تزریق را به آهستگی انجام دهید.
• این دارو نباید با داروی دیگری مخلوط شود.
• بررسی پایه و دوره‌ای عملکرد کلیه و کبد و هماتولوژیک در صورت مصرف طولانی مدت دارو توصیه می‌شود.
• به بیمار آموزش دهید که داروهای ضد باکتری از جمله آمپی سیلین تنها باید برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده شود و نباید برای درمان عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی بکار روند.

شرایط نگهداری آمپی سیلین

• سوسپانسیون خوراکی آمپی سیلین را می توان تا 14 روز در یخچال نگهداری نمود. از یخ زدن دارو جلوگیری نمایید.
• کپسول و ویال آمپی سیلین باید در درجه حرارت 15 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری شود.

بیشتر بخوانید:

همه چیز در مورد آنتی بیوتیک کلاریترومایسین (Clarithromycin)

معرفی کامل آنتی بیوتیک جمی فلوکساسین (Gemifloxacin)

موارد مصرف و عوارض آنتی بیوتیک آمیکاسین

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله دلگرم