جاذبه های گردشگری صوفیان
صوفیان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی که در بخش صوفیان شهرستان شبستر واقع شده‌است. این شهر مرکز بخش صوفیان است. طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته‌است، صوفیان با جمعیتی بالغ بر ۸,۷۳۳ نفر، بیست و هفتمین شهر پرجمعیت آذربایجان شرقی و سومین شهر پرجمعیت شهرستان شبستر، پس از شهرهای شبستر و شندآباد محسوب می‌گردد. شهر صوفیان در بین محور ارتباطی تبریز به مرند و تبریز به شبستر واقع شده‌است. این شهر در ۲۰ کیلومتری شرق شبستر، ۴۵ کیلومتری شمال تبریز و ۶۷۹ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده‌است.
پیشینه تاریخی صوفیان
شهر صوفیان به‌استناد نوشته برخی مورخان -ازجمله «رحیم رییس‌نیا» مؤلف کتاب «آذربایجان در سیر تاریخ»- همان شهر سوبیا یا صوفیای ماد بوده‌است که در لشگرکشی سارگن دوم پادشاه آشور(۷۱۶ سال قبل از میلاد مسیح) به اورارتو، از این شهر یاد شده‌است.
حمدالله مستوفی در توصیف تبریز و نواحی اطراف آن، از ناحیه ارونق و قصبه صوفیان یادکرده‌است و چنین نوشته‌است: «چهارم ناحیت ارونق بر غرب شهر (تبریز) است آغازش سه فرسنگی شهریست تا پانزده فرسنگی وعرضش پنج فرسنگی باشد و حاصلی نیکو دارد از غله و انگور میوه، مدار تبریز بر ارتفاعات آن‌جا باشد وسی پاره دیه‌است واکثرش معظم که هریک قصبه‌ایست چون سیس و شبستر و وایقان و کوزه‌کنان و صوفیان و غیره.»
در سفرنامه ونیزیان (۱۴۷۱-۱۴۷۸ میلادی مطابق با ۸۷۶-۸۸۳ هجری قمری) که در زمان حکومت اوزون‌حسن آق‌قویونلو به‌ایران آمده‌است، چنین نوشته‌است: «به‌فاصله یک‌روز از مرند به‌محل کوچک دیگری به‌نام صوفیان که در دشت تبریز در دامنه کوهی قرار دارد رسیدیم. صوفیان روستایی است زیبا و جوی و باغ فراوان دارد.»
«ژان پاتیست تاورنیه»، جهانگرد فرانسوی که در فاصله سالهای ۱۶۳۲ -۱۶۶۸ میلادی ۶ بار به‌مشرق‌زمین سفر کرده‌است و در این سفرها ۹ بار از ایران دیدن کرده‌است (در زمان شاه عباس یکم، شاه عباس دوم و شاه سلیمان)در سفرنامه خود نوشته‌است: «شهر صوفیان به‌قدر کفایت بزرگ است و تا داخل آبادی نشوند شهر پیدا نیست. به‌واسطه اشجاری که در کوچه‌ها و اطراف آن کاشته شده‌است، به این جهت قیافه آن جنگل می‌نماید تا به‌شهر.»
«شوالیه شاردن» سیاح فرانسوی که در حدود سال ۱۶۶۵ میلادی به‌ایران مسافرت کرده‌است، در سفرنامه خود می‌نویسد: «صوفیان به‌طور حیرت‌آوری حاصل‌خیز است. بعضی مؤلفین عقیده دارند که این همان شهر صوفیای ماد باستان است؛ ولی برخی دیگر مدعی هستند که این کلمه مشتق از صوفی میباشد و هنگامی که شاه اسماعیل یکم، اردبیل را ترک گفت و دربار را به تبریز انتقال داد، صوفی‌ها در محل مذکور سکونت گزیدند.»
«جملی کارری» سیاح ایتالیای که در زمان شاه سلیمان به‌سال ۱۶۹۴ میلادی برابر با سال ۱۱۰۵ هجری قمری به‌ایران آمده‌است و در مراسم تاج‌گذاری شاه سلطان حسین شرکت کرده‌است، در سفرنامه خود می‌نویسد: «در شهر صوفیان که از دور مثل جنگل به‌نظر می‌رسید، پیش راندیم. این شهر واطراف آن به‌قدری از اشجار متنوع مستور بود که حتی دیواره‌های منازل را هم از چشم پنهان می‌ساخت.»
این شهر به‌خاطر قرارداشتن بر سر راه اروپا، هموراه مورد بازید سیاحان بوده‌است و نیز به‌خاطر موقعیت راهبردی آن، هموراه مورد تاخت‌وتاز نیز قرار داشته‌است که حمله عثمانی‌ها در زمان صفویه و افشاریه (نادر شاه افشار در سال ۱۱۴۰ هجری قشون مصطفی پاشا را در سهلان شکست داد) حمله روس‌ها در زمان قاجار و در جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم، این شهر تحت اشغال قرار داده‌بود. صوفیان درسال ۱۳۴۱ به‌شهر تبدیل و در سال ۱۳۷۲ مرکزیت بخش صوفیان را دارا شد.
آب و هوای شهرستان صوفیان
از نظر آب وهوایی معتدل است. بادهایی که در شهر بیشتر مواقع می‌وزند مه یل وآغ یل نام دارد مه یل که از طرف شمال می‌وزدبادی است مرطوب، سرد و خنک که باعث بارش باران در فصل بارش و خنکی هوا در تابستان است. آغ یل که از طرف جنوب می‌وزد نمک دریاچه اورمیه را با خود دارد بادی است گرم و خشک که در اواخر زمستان باعث ذوب شدن برفها و دراواخر بهار باعث نارس شدن برخی محصولات کشاورزی از جمله گندم است.
با توجه به وجود سنگ آهک و سنگ گچ در کوه‌های منطقه میتوان گفت این کوه‌ها در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته‌اند. وجود گنبد نمکی در کوه‌های کلاش وقره آغاج که از سر شاخه‌هایی رود فصلی شور آلی هستند باعث شوری خاک و آب‌های زیر زمینی در این منطقه شده‌است. مناطقی که با رود شیرین چایی وآرپان چایی آبیاری می‌شوند دارای خاک حاصل خیز است و باغات انگور آن مشهور است.
مشاهیر صوفیان
از مشاهیر این شهر میتوان به باله خلیل صوفیانی عارف نامی قرن پنجم اشاره کرد که یکی از چهار عارف ناظر بازسازی شهر تبریز بعداز زلزله ویران‌گر سال ۴۳۴ هجری به‌دستور «امیر وهسودان» حاکم وقت تبریز بود. مزار این عارف نامی به عنوان «امامزاده ابراهیم خلیل» در شهر صوفیان واقع شده و هم‌اکنون مورد ارادت خاص‌وعام است .ازدیگر چهره‌های دینی این شهر میتوان به «حجت‌الاسلام نوروزی»، مفسر معاصر قرآن و مرحوم «حجت‌الاسلام ابوترابی» اشاره نمود. همچنین میتوان از «دکتر حسن حسن‌زاده» فوق تخصص اورولوژی و رییس سابق بیمارستان صوفیان و «محمود عکاسی» شاعر معاصر وسراینده منظومه «اسکوندوزدانیشماسی» که از چهره‌های روشن‌فکر منطقه محسوب می‌شوند نام برد.
نقاط دیدنی صوفیان
-
چشمه معدنی صوفیان -
مجسمه‌های سنگی -
پارک ملت صوفیان -
مسجد جامع صوفیان -
مسجد ولیعصر صوفیان -
ساختمان سابق شهرداری صوفیان -
آبشار زیبای گوورچین نیق در روستای مهتر احمد
مناطق گردشگری صوفیان
چشمه آب معدنی صوفیان در ۵ کیلومتری جاده صوفیان به مرند و در ۳۰۰ متری جنوب خاوری جاده از زمین خارج می شود. در اطراف چشمه نهشته های متورق تراورتن به مقدار زیاد تشکیل شده است. در آب این چشمه میزان کلرور سدیم زیاد می باشد. به عبارت دیگر در ارتفاعات سمت چپ جاده، کنار یک تپه از چند محل آب گازدار از زمین خارج می شود و در دو دامنه تپه جریان می یابد. یکی از این مظهرها که از همه بزرگ تر است یک حوضچه طبیعی به وجود آورده است.
آبدهی چشمه کم است و در دامنه های تپه به تدریج به زمین فرو می رود. آب این چشمه از نوع آب های معدنی هیپرکلروره و بیکربناته مخلوط و سولفاته کلسیک گازدار و آهن دار سرد است که حدود ۵/۷۳ گرم در لیتر کلرور سدیم دارد. مزه آب بسیار شور، حرارت آن ۱۶ درجه سانتیگراد و ارتفاع محل از سطح دریا ۱۴۶۰ متر است.
کلیسای هریپسیمه مقدس صوفیان
این کلیسا در پایینترین نقطه روستای موجومبار، سر راه صوفیان در ۴۵ کیلومتری تبریز در استان آذربایجان شرقی واقع است. بنای این کلیسا در سال ۱۶۹۱ میلادی توسط اهالی ارمنی ساکن روستای موجومبار ساخته شده ولی بقایای آثاری از قرون ۱۲ و ۱۳ میلادی نیز در آن به چشم میخورد. این کلیسا تا سالهای ۱۳۳۰ شمسی و تخلیه روستا از سکنه ارمنی آن دایر بوده است. مصالح بکار رفته در ساخت دیوارها و سقف آن سنگ لاشه و ملاط بوده و برای بعضی قسمتها از سنگهای بازالت خوش تراش استفاده شده است. کلیسا دارای پلان مستطیلی شکل (بازیلیک) با سمت شرق به غرب است که سقف آن بر روی چهار ستون با برش صلیبی شکل قرار گرفته است. هر ستون توسط چهار قوس در چهار جهت به یکدیگر و دیوارهای بنا متصل شده اند. ارتفاع قوسها از سطح زمین متفاوت است باین صورت که قوسهای شرقی و غربی دارای ارتفاع یکسان ومرتفع تر از قوسهای جنوبی و شمالی هستند.
همچنین قوسهای میانی دارای پهنای بیشتری نسبت به قوسهای شمالی و جنوبی بنا هستند. در دو سمت محراب کلیسا که در سمت شرق کلیسا قرار دارد دو اطاق مستطیلی شکل واقع است که فاقد نورگیر بوده ولی در انتهای فوقانی قوس محراب یک نورگیر تعبیه شده است . بر سطح داخلی دیوار غربی کلیسا نوشته حجاری شده ای به زبان ارمنی مربوط به پایان قرن ۱۹ میلادی به چشم میخورد که در آن شمار ارامنه ساکن روستا در سال ۱۸۹۸ میلادی را ۱۰۰ خانوار ذکر کرده است. این کلیسا دارای سه ورودی از سه سمت کلیسا به جزء سمت شرقی است. همچنین دارای سه نورگیر در دیوار جنوبی میباشد.
اقتصاد صوفیان
در حومه شهر صوفیان، به دلیل نزدیکی به کلان‌شهر تبریز، صنایع بسیار بزرگی فعالیت می‌کنند. صنایعی مانند کارخانه سیمان صوفیان، کارخانه آذریت، کارخانه آجرماسه آهکی آذربایجان، کارخانه گچ گروس، کوره‌های آهک‌پزی، شهرک مصالح ساختمانی با تولید انواع آجرهای ساختمانی و نما و سایر مصالح ساختمانی و نیز شهرک سرمایه‌گذاری خارجی که درآن انواع کارخانجات از قبیل کامیون‌سازی، خودروسازی، لوازم خانگی، گونی‌بافی، تولید کنسانتره و سایر صنایع از این قبیل هستند.
از لحاظ کشاورزی، کشت گندم، جو، آفتابگردان و پیاز در منطقه رواج دارد. برزگ‌ترین سیلوی استان، در این شهر قرار دارد. از صنایع غذایی صوفیان میتوان به کارخانه‌های ماکارونی، کیک، لواشک و آردسازی اشاره کرد. این شهر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و قرارگرفتن در تقاطع مسیر شبستر و مرند و تبریز و جاده ترانزیتی ایران و اروپا و مسیر تردد زائران سوریه، دارای اقتصاد توریستی نیز است.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با مناطق دیدنی یاسوج
آشنایی با مناطق دیدنی و زیبای کلاردشت
مناطق دیدنی و تاریخی شهر زیبای نور
گردآوری توسط بخش گردشگری
مجله دلگرم