آشنایی با ماه های حرام در قرآن کریم

فرهنگ و هنر: از ماه های حرام سال قمری می توان به ماه محرم و ماه رجب اشاره کرد که با تمام ماه های حرام در قرآن کریم، فلسفه و احکام آنها آشنا می شوید.

همه روزها و شبها آفریده خداوند متعال است و هیچ زمانی بزرگتر از زمان دیگری نیست. اما در میان برخی از روزها، شب ها و ماه ها، روزهایی هستند که به دلایلی از قداست و برتری خاصی برخوردارند. آفریدگار در آیه 36 سوره توبه تعداد ماه های سال را 12 معرفی کرده و می فرماید: شب ها مخلوق خداوند است و هیچ زمانی به خودی خود بر دیگر «زمان ها» برتری ندارد. اما برخی از روزها و شب ها و ماه ها به سبب و حوادثی از برتری و قداست خاصی برخوردار می شوند. آفریدگار آسمانها و زمین در آیه 36 سوره توبه تعداد ماههای سال را دوازده ماه معرفی کرد و فرمود:

انَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِی کتَابِ اللَّهِ یوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِک الدِّینُ الْقَیمُ فَلَا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکمْ وَقَاتِلُوا الْمُشْرِکینَ کافَّةً کمَا یقَاتِلُونَکمْ کافَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ تعداد ماهها در علم خداوند دوازده ماه است که در کتاب خلقت، روزی که آسمان و زمین را آفریده است، مقرر شده است. چهار ماه از آن حرام است و آن دین، نگهبانی است که برای مصالح مؤمنان قیام کند. پس در این چهار ماه به خود ستم نکنید و با مشرکان بجنگید، همان گونه که با شما می جنگند. و بدانید که خداوند همیشه با پرهیزگاران است.

نام ماه های حرام

ماه های حرام عبارتند از: رجب، ذوالقعده، ذی الحجه و محرم. این ماه ها از زمان حضرت ابراهیم تا کنون مقدس بوده است. حرمت جنگ و تشدید مجازات اعدام متعلق به فقه ماه های حرام است. (بحار الانوار 1403ق ج 55 ص 339)

اعتبار

اعراب گاه به دلیل دشمنی شخصی حرمت محرم را به ماه صفر و ماه های دیگر موکول می کردند که این حرام به یک ماه دیگر حرام است.

با گذشت زمان، اعراب تغییراتی در مناسک حج و حرمت ماه ها ایجاد کردند، زیرا خشم و کینه باعث شد تا سه ماه متوالی دست از جنگ و غارت و چپاول بردارند. ، نمی خواستند به سنت پایبند باشند، در قدیم حرمت 4 ماه سال زیر پا گذاشته می شد، بنابراین با به تعویق انداختن حرمت ماه محرم، آن را به ماه صفر منتقل کردند و در به همین ترتیب هم ماه های حرام را به تعویق می انداختند و هم ماه های معوق را به نام اصلی می گفتند و در نهایت ترتیب همه ماه ها به هم می خورد. (انصاری، نسی، ص 2230)

این کار در قرآن به شدت مورد مخالفت قرار گرفته است:

إِنَّمَا النَّسِیءُ زِیَادَةٌ فِی الْکُفْرِ ۖ یُضَلُّ بِهِ الَّذِینَ کَفَرُ وا یُحِلُّونَهُ عَامًا وَیُحَرِّ مُونَهُ عَامًا لِّیُوَاطِئُوا عِدَّةَ مَا حَرَّ مَ اللَّـهُ فَیُحِلُّوا مَا حَرَّ مَ اللَّـهُ ۚ زُیِّنَ لَهُمْ سُوءُ أَعْمَالِهِمْ ۗ وَاللَّـهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ :راه دیگری برای حرکت وجود ندارد [ماههای حرام ]افزایش کفر است که کافران را به بیراهه می کشاند. یک سال حلال و یک سال محسوب می شود [دیگر]حرام شمرده می شود پس با تعداد ماه هایی که خداوند حرام کرده و در نتیجه حرام خداوند موافق هستند. [بر خود] حلال باشد زشتی اعمالشان برایشان آراسته است و خداوند گروهی از کافران را هدایت نمی کند. (سوره توبه، آیه 37)

تشدید پرداخت قتل در ماه های حرام

یکی از تصمیمات ماه های حرام افزایش مجازات اعدام است. مبلغ یک سوم مجازات اعدام در ماه های دیگر به میزان مجازات اعدام در ماه های ممنوعه اضافه می شود.

امام خمینی (ره) می فرمایند:

«اگر قتل در ماه های حرام واقع شده باشد: رجب و ذی القعده و ذی الحجه و محرم نیمه اول روز و سوم قتل من، ای اجناس، آیا تو تهمت زنی هستی و اگر در آن واقع شده باشد چه می شود. معبد مکه مکرمه است و در مورد معبد مدینه و همه اماکن شریف دیگر صدق نمی کند و هیچ اجتماع بستگان و کشتار خویشاوندان نیست. (کتاب الدیات جلد 1 کل فی مشیرالدیات شماره 23)

به این معنی:

1. اگر در ماه های حرام رجب و ذی القعده و ذی الحجه و محرم قتلی انجام دهد باید دیه و ثلث آن را زیاد کند. همچنین اگر در معبد مکه قتلی انجام دهد بدهی او همان است، اما در معبد مدینه و سایر معابد مقدّس به حکم مکه، یکسان نیست.

2. در اعضاى بدن، مانند قتل اقارب، تمركز نيست و از اين جهت ديه زياد نمى شود.

قابل قبول بودن دفاع در ماههای حرام

در این ماه های حرام علاوه بر تشدید پرداخت ها، از جنگ نیز پرهیز می شود. یکی از نتایج این قوانین ایجاد و افزایش امنیت عمومی به ویژه برای کسانی است که قصد ادای حج یا عمره رجبیه را دارند، اما اگر در این ماه ها با وجود حرام بودن جنگ، مردم با هم بجنگند، جنگ دفاعی برای کسانی است که مورد حمله قرار می گیرند. حرام نیست نظرسنجی زیر همین مشکل را توضیح می دهد:

سؤال: حرمت ماه های حرام در چه صورت نقض می شود و مسلمانان می توانند بجنگند؟

جواب: در جنگ دفاعی، هر گاه دفاع واجب باشد، باید انجام شود، هر چند در ماه حرام باشد.

تحریم های جنگی

در ماه های حرام، جنگ به شرط عدم تحمیل جنگ از سوی دشمن بر مسلمانان حرام است، اما اگر مسلمانان مورد حمله قرار گیرند، موظف به دفاع از خود هستند. نهی از جنگ و خونریزی در این چهار ماه دلایل زیادی دارد که پایان دادن به جنگ های طولانی و دعوت به صلح و آرامش یکی از دلایل مهم آن است. در این چهار ماه، رزمندگان به مدت چهار ماه سلاح خود را زمین گذاشتند و در این مدت جای تامل داشت و امکان پایان دائمی جنگ بسیار افزایش یافت. (نمونه تفسیر ج 7 ص 409)

معنی ماه حرام

ماه‌های حرام روزهایی است که آفریدگار عالم، مؤمنان را به رعایت حرمت آنها واجب کرده است. حرام در این ماه ها یعنی شکستن و شکستن حرام در این ماه ها سخت تر و بدتر از ماه های دیگر است. (طوسی، الطبیان، دار ایحیاء التراث العربی، ج 5، ص 214)

عقاب گناه و ثواب اعمال نیک در این ماه ها برمی خیزد. این ماه ها را از آن جهت حرام می نامند که حرام بودن آن و حرمت این ماه ها است و به گفته برخی احترام و عبادت طاعت و تشدید نقض حرام در این ماه ها بیشتر از ماه های دیگر است. ، 1405. ق، ج 4، ص 308)

برخی معتقدند این ماه ها از زمان ابراهیم و اسماعیل مقدس بوده و اعراب آن را به ارث برده اند و در دوران جاهلی همواره حرمت این ماه ها را حفظ کرده اند. (طبرسی، مجمع البیان، ج 3، ص 382)

مثلاً اگر در این ماه ها قاتل پدرشان را می دیدند به خاطر حرمت این روزها به او اعتراض نمی کردند. (طوسی، الطبیان، دار ایحیاء التراث العربی، ج 5، ص 214)

این دین ابراهیمی تا زمان ظهور اسلام در میان اعراب رواج داشت و مورد احترام بود تا اینکه قرآن کریم صریحاً آن را بیان و تأیید کرد. (انصاری، ماههای حرام در قرآن کریم، ص 1949)

ثواب سه روز روزه از ماه های حرام

از اعمال مستحب ماه های حرام به ویژه ماه رجب در مفاتیح الجنه آمده است که روزه سه روز این ماه فضیلت زیادی دارد، هر که این سه روز را در یکی از ماه های حرام روزه بگیرد خداوند متعال به او عطا می کند. ثواب نهصد سال می گوید عبادت.