آشنایی با قرص ممانتین و عوارض جانبی آن

موارد مصرف ممانتین

ممانتین (memantine) با نام تجاری نامندا (Namenda) برای درمان نشانه ها و علائم بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار می گیرد و آنها را کاهش می دهد.

در بیماری آلزایمر مغز کوچک‌تر می‌شود. رسوب‌های کوچکی که پلاک نامیده می‌شود در سرتاسر مغز شکل می‌گیرند. تاکنون علت چنین تغییراتی در مغز و اینکه چگونه این پلاک‌ها سبب بیماری‌های ذهنی می‌شوند آشکار نشده است.

داروی ممانتین نمی‌تواند بیماری آلزایمر را درمان کند اما می‌تواند پیشروی و گسترش علائم ذهنی را در تعدادی از بیماران کاهش دهد. ممانتین سبب کاهش یک نوع ماده شیمیایی در مغز به نام گلوتامات می‌گردد. به نظر می‌رسد که این ساز و کار سبب کاهش آسیب‌ها به سلول‌های مغزی در بیماری آلزایمر می‌گردد.

ممانتین برای بیمارانی که دچار آلزایمر متوسط (البته افرادی که از سایر داروهای تجویزی پاسخی نگرفته باشند) و بیمارانی که آلزایمر شدید دارند تجویز می‌گردد. این دارو فقط با تجویز پزشک شما در دسترس می باشد.

نام‌ تجاری: Ebixa

مکانیسم اثر ممانتین

دارو به عنوان مهارکننده غیر رقابتی رسپتورهای NMDA بوده و سبب مهار اتصال گلوتامات به رسپتور و مهار اینفلاکس یون های کلسیم می شود.

فارماکوکینتیک ممانتین

• 
  جذب: پس از مصرف خوراکی دارو به خوبی جذب می‌شود. غذا بر جذب دارو اثری ندارد.
• 
  پخش: حجم پخش متوسط، L/kg 11-9 است. اتصال پروتئینی دارو %45 است.
• 
  متابولیسم: دارو به میزان جزئی متابولیزه می‌شود. %82-57 از یک دوز مصرفی به‌صورت تغییر نیافته در ادرار ترشح شده و مابقی به متابولیت تبدیل می‌شود.
• 
  دفع: عمدتاً در ادرار ترشح می‌شود. کلیرانس کلیوی از طریق ترشح توبولی صورت می‌گیرد و مقداری از داروی ترشح شده به‌ صورت وابسته به pH باز جذب می‌شود. نیمه عمر دارو حدود 80-60 ساعت است.

موارد و مقدار مصرف ممانتین

دمانس متوسط تا شدید از نوع آلزایمر.

بزرگسالان: در ابتدا mg 5 روزانه از راه خوراکی مصرف می‌شود. سپس هر هفته مقدار mg 5 به دوز روزانه اضافه می‌شود تا زمانی که دوز هدف حاصل شود.

حداکثر دوز mg 10 دو بار در روز می‌باشد. دوزهای بیش از mg 5 باید در دو دوز منقسم داده شود.

مصرف ممانتین در دوران بارداری و شیردهی

رده بندی بارداری : گروه B

انتظار نمی رود که این دارو برای جنین شما مضر باشد اما اگر شما باردار هستید یا قصد بچه دار شدن پزشک خود را در رابطه با مصرف این دارو در جریان بگذارید.

معلوم نیست که آیا این دارو به شیر مادر عبور کند و یا اینکه می تواند به کودک شیرخوار آسیب برساند در هر صورت قبل از مصرف این دارو حتما با پزشک خود مشورت نمایید.

عوارض جانبی ممانتین

• 
  اعصاب مرکزی: پرخاشگری، بی قراری، ‌اضطراب، آتاکسی، گیجی، سکته، افسردگی، گیجی، خستگی، توهم، سردرد، کاهش حرکات، بی خوابی، درد، ‌خواب آلودگی، سنکوپ، حمله ایسکمیک گذرا (TIA)، سرگیجه حقیقی.
• 
  قلبی ـ ‌عروقی: ادم، نارسایی قلبی، هایپرتانسیون.
• 
  چشم: آب مروارید، کونژنکتیویت.
• 
  دستگاه گوارش:‌ بی اشتهایی، یبوست، اسهال، تهوع، استفراغ.
• 
  ادراری ـ تناسلی: تکرر ادرار، عفونت ادراری.
• 
  خونی: آنمی.
• 
  متابولیک: کاهش وزن.
• 
  عضلانی ـ اسکلتی: درد مفاصل، درد پشت.
• 
  تنفسی: برونشیت، سرفه، تنگی نفس، علائم شبه آنفلوانزا، پنومونی، ‌عفونت تنفسی فوقانی.
• 
  پوست: بثورات پوستی.
• 
  سایر عوارض: عدم تعادل در راه رفتن، ‌افتادن.

اثر ممانتین بر آزمایشهای تشخیصی

ممکن است سطح آلکالین فسفاتاز را افزایش و سطح Hgb و هماتوکریت را کاهش دهد.

مسمومیت با ممانتین و درمان آن

تظاهرات بالینی: در یک بیمار مسموم شده با mg 400 از این دارو، بی قراری، سایکوز، ‌توهمات بینایی، خواب آلودگی، کانفیوژن و از دست رفتن هوشیاری رخ داده است.

درمان: درمان علامتی و حمایتی است. برای افزایش حذف ممانتین می‌توان ادرار را اسیدی نمود.

تداخلات دارویی ممانتین

مصرف همزمان این دارو با مهار کننده های کربنیک انهیدراز و سدیم بی کربنات ممکن است سبب کاهش کلیرنس ممانتین و افزایش اثر آن شود.

هشدارها در رابطه با ممانتین

دارو در موارد زیر باید با احتیاط مصرف گردد:

• 
  درصورت وجود مشکلات چشمی، سابقه ی تشنج، بیماران مبتلا به اختلالات کبدی/کلیوی.
• 
  شرایطی که موجب قلیایی شدن pH می گردد ازجمله داروهای قلیایی کننده ادرار (مهار کننده‌های کربنیک انهیدراز، سدیم بیکربنات) و یا غذاها، می توانند کلیرانس ممانتین را کاهش می دهد.

نکات قابل توصیه به بیمار ممانتین

1- ممانتین آلزایمر را درمان نمی‌کند و تنها علائم را بهبود می‌دهد.

2- دوزهای بیش از mg/day 5 باید در دو دوز منقسم مصرف شده و فاصله افزایش دوزها باید حداقل یک هفته باشد.

3- دارو را بدون توجه به زمان مصرف غذا می‌توان استفاده کرد.

4- بدون اطلاع پزشک، از مصرف داروهای گیاهی یا داروهای بدون نسخه (OTC) خودداری کنید.

5- مصرف در سالمندان: در این گروه، ‌حتی در صورت نرمال بودن سطح کراتینین سرمی، ممکن است کارکرد کلیه مختل باشد. ابتدا کلیرانس کراتینین را تخمین زده و در صورت اختلال متوسط کلیوی، دوز را باید کاهش داد و در بیماری شدید کلیوی نباید از این دارو استفاده نمود.

6- مصرف در کودکان: اثر درمانی و ایمنی دارو در این گروه تأیید نشده است.

توصیه های دارویی ممانتین

1. 
   می توانید دارو را بدون توجه به زمان مصرف غذا مصرف کنید. برای کاهش عارضه تهوع/استفراغ بهتر است دارو همراه غذا مصرف گردد.
2. 
   در صورت فراموش کرد یک نوبت مصرف دارو، به محض به یاد آوردن آن نوبت باید مصرف گردد ولی اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده باشد، از مصرف آن نوبت باید خودداری نموده و مقدار مصرف بعدی نیز نباید دو برابر گردد.
3. 
   بهتر است سابقه بیماری و لیست داروهای خود را همیشه بصورت مکتوب همراه خود داشته باشید.
4. 
   توجه داشته باشید ممانتین آلزایمر را درمان نمی کند و تنها علائم آن را بهبود می بخشد.
5. 
   بدون اطلاع پزشک از مصرف داروهای گیاهی یا داروهای بدون نسخه (otc) همراه با این دارو بپرهیزید.
6. 
   دوز های بیش از۷۵میلی گرم در روز بهتر است در دو دوز منقسم مصرف گردد.
7. 
   فاصله ی افزایش دوز دارو باید بیش از یک هفته باشد.
8. 
   کپسول طولانی رهش را به طور کامل ببلعید و از شکستن یا جویدن آن خودداری کنید.
9. 
   این دارو با الکل و تنباکو تداخل دارد.

نحوه نگه‌داری داروی ممانتین

• 
  تمام داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• 
  دارو را در جای خشک و خنگ و به دور از نور آفتاب نگهداری کنید.
• 
  پس از باز شدن بطری، دارو را می‌توان به مدت سه ماه نگهداری نمود. پس از این مدت از مصرف دارو خودداری کنید.

داروهای هم گروه ممانتین

• 
  آکامپروسیت
• 
  آتوموکستین
• 
  فلومازنیل
• 
  ریلوزول
• 
  سدیم اکسی بات
• 
  تترابنازین

بیشتر بخوانید:

نکات مهم درباره آلزایمر در سالمندان

معرفی نشانه های اولیه مبتلا شدن به آلزایمر

با بیماران آلزایمری چگونه رفتار کنیم ؟

۱۰ تا از علائم و نشانه های آلزایمر زودرس