آشنایی با فلسفه شب یلدا و آداب و رسوم این شب

شب یلدا یا شب چله چیست ؟

شب یَلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ ترین جشن‌ های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود.

یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایج‌ تر از همه هندوانه را مهیا و دور هم سرو می‌کنند.

پس از سرو تنقلات، قصه‌ گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است.

پیشینه شب یلدا

شب یلدا که به عنوان یکی از شب‌ های مقدس در ایران باستان مطرح بوده به‌ صورت رسمی در تقویم ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ قبل از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت. چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است.

مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌ اند.

مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی – هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاه تر می‌شوند، از همین رو آن را شب زایش خورشید (مهر) نامیده و آن را آغاز سال قرار دادند کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد.

در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه «سَرِدَ» (Sareda) یا «سَرِذَ» (Saredha) که مفهوم «سال» را افاده می‌کند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.

پیشینه شب یلدا به سال های بسیار دور بر می گردد و هنوز کسی مبدا تاریخی آن را به طور مشخص نمی داند. اما به گفته برخی از باستان شناسان از روی ردیابی ظروف باستانی، تاریخ این شب را چیزی حدود هفت هزار سال اعلام کرده اند.

آیین های شب یلدا

هزاران سال است که ایرانی ها آخرین شب پاییز که طولانی ترین شب سال است را جشن می گیرند. دورهمی ها و شب نشینی ها در این شب از اهمیت بالایی برخوردار است و اغلب افراد در سراسر کشور به برپایی آیین های شب یلدا می پردازند.

همان طور که می دانید با گذشت سال های زیاد، هنوز از ارزش های این شب کاسته نشده است و همچنان افراد آن را در فرهنگ خود عزیز و خاص می دانند.

حتما شما هم با فرا رسیدن آخر پاییز، حال و هوای متفاوتی خواهید داشت و قطعا دوست دارید تا شروع زمستان را، به گونه ای زیبا و دوست داشتنی جشن بگیرید. شب یلدا با یک دقیقه طولانی تر بودنش، این امکان را برای افراد فراهم می سازد تا آن ها بتوانند یک دقیقه بیشتر از 24 ساعت شبانه روز را کنار هم بوده و فرا رسیدن زمستان را جشن بگیرند.

آیین های شب یلدا بسیار بوده و مراسم مختلفی در شب یلدا برگزار می شود که ما در ادامه شما را با آن ها آشنا می سازیم:

1. شاهنامه خوانی و گرفتن فال حافظ در شب یلدا

یکی از آداب و رسوم برگزاری شب یلدا، شاهنامه خوانی و گرفتن فال حافظ است. در شب چله، افراد دور هم جمع می شوند و شاهنامه فردوسی را می خوانند و با تفألی بر حافظ، شعری عاشقانه و زیبا از شاعر شیرازی می خوانند. این سنت و رسم، محفل را گرم تر کرده و صمیمیت جذابی را به جمع می بخشد.

2. آجیل و میوه خوری در شب یلدا

در این شب، سفره ای پهن می شود که درون آن را با میوه و آجیل های مختلفی پر می کنند. از مهم ترین میوه های که بر سر این سفره قرار می دهند، هندوانه و انار است که گویی پای ثابت سفره های یلدا هستند.

همچنین باسلوق و پشمک نیز در میان ظروف آجیل مخصوص شب یلدا دیده می شود. در این شب اغلب بزرگ ترها قصه های قدیمی تعریف می کنند و خاطرات شیرینی و جالب گذشته خود را یادآوری می نمایند.

3. هندوانه شب یلدا

این میوه محبوب نمادی از شب یلدا است چرا که بسیاری از ایرانی های قدیم بر این باور بودند که خوردن هندوانه در شب یلدا به ایمن سازی بدن برای جلوگیری از سرما و بیماری های زمستان پیش رو کمک می کند.

با وجودی که رفته رفته در این وقت از سال، فصل هندوانه را پشت سر گذاشته ایم، اما با نزدیک شدن به شب یلدا، تمام میوه فروشی های شهر، هندوانه باران می شوند.

4. انار در شب یلدا

و اما میوه دیگری از نمادهای این شب، انار است که باید آن را نشانگر زایش و شادمانی بدانیم. قدیمی ها این میوه را به امید جان تازه گرفتن و انرژی دریافت کردن بر سر سفره یلدا قرار داده و از آن میل می کردند.

5. برگه میوه در شب یلدا

از دیگر تنقلاتی که بر سر میوه شب یلدا قرار می گیرد، برگه میوه های خشک است که افراد آن ها را از خشکبار و آجیل فروشی ها خریداری می کنند. این خوراکی های مفید می تواند به راحتی جایگزین شیرینی ها و خوراکی های مضر شده و صمیمیت بیشتری را در میان جمع ایجاد نماید.

به علاوه اگر فرصت و حوصله آن را داشته باشید، می توانید خودتان به خشک کردن میوه پرداخته و از مدتی قبل میوه خشک آماده سازید.

البته خوب است بگوییم که این شب نه تنها در ایران، بلکه در کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و تاجیکستان نیز جشن گرفته می شود و در این سرزمین نیز خانواده ها با جمع شدن کنار یکدیگر، آغاز زمستان را نیکو می دارند.

جوک و متن خنده دار شب یلدا

۱۵ روش آسان برای تزیین و پذیرایی هندوانه شب یلدا

پیامک شب چله و اس ام اس شب یلدا

متن و دوبیتی کوتاه تبریک شب یلدا

شب یلدا : مراسم و آداب جشن شب یلدا چگونه است ؟