آشنایی با روش کاشت انبه در گلدان و باغچه

روش کاشت انبه

انبه یکی از مطلوبترین میوه‌های مناطق حاره به شمار می‌رود و کشت آن در بسیاری از مناطق با آب و هوای گرم و مرطوب صورت می گیرد. در ایران نیز کشت انبه در بخشهایی از جنوب کشور آغاز شده است. خواص انبه برای سلامتی بسیار گسترده است و استفاده از آن در صنایع مختلف غذایی، محصولات بهداشتی و آرایشی کاربرد دارد. همچنین کشت این گیاه به عنوان یک درختچه زینتی بسیار پرطرفدار است. جالب است بدانید کاشت انبه در گلدان نیز صورت می گیرد و شما در منزل نیز می توانید این گیاه زیبا را پرورش دهید.

از مرحله کاشت دانه انبه در گلدان تا رسیدن میوه 5 تا 8 سال طول می کشد. برای کاشت دانه انبه در گلدان ابتدا باید شرایط جوانه زنی بذر را فراهم نمود. تامین نور کافی، آبیاری منظم و کوددهی ماهی یکبار از شرایط نگهداری انبه در گلدان است.

گیاه شناسی انبه

انبه (نام علمی: Mangifera) میوه ای گرمسیری و گیاه آن از سردههای تیرهٔ پسته ایان است. خاستگاه انبه شبه جزیرهٔ هند، پاکستان، بنگلادش و آسیای جنوب شرقی است. این درخت امروزه در بسیاری از کشورهای گرمسیری پرورش داده شده و در سراسر دنیا صادر می شود. میوهٔ انبه علاوه بر مصرف خوراکی، آشپزی و آب‌میوه گیری، به عنوان طعم دهنده، رنگ دهنده و عطر کاربرد دارد. برگ های درخت انبه نیز مورد استفاده های زینتی قرار می گیرد.

درخت انبه قد بلندی دارد و ممکن است به ۳۵ تا ۴۰ متر برسد. قطر قسمت شاخ و برگ دار آن نیز می تواند به ۱۰ متر برسد. عمر این درخت طولانی است و برخی از درخت های انبه با وجود ۳۰۰ سال سن هنوز میوه می دهند.

رنگ برگ های درخت انبه در ابتدا و پس از جوانه زدن نارنجی مایل به صورتی است، که با گذشت زمان به رنگ قرمز تیره، و سپس سبز تیره در می آید. شکوفه های انبه کوچک و سفید رنگ به صورت خوشه های ۱۰ تا ۴۰ سانتیمتری هستند. هر شکوفه ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ و ۵ پرچم دارد، و رایحه ای همچون موگهٔ بهار دارد.

ضماد برگ درخت انبه، پوست سر و مو را تقویت می کند و خاصیت رنگی (سیاه) نیز دارد. رسیدن میوه ها حدود ۳ تا ۶ ماه طول می کشد. وزن انبه ها می تواند بین ۵۰۰ گرم تا ۲٫۵ کیلوگرم باشد. رنگ و اندازهٔ انبه های رسیده با توجه به محیط و نور متغیر است. میوهٔ رسیده می تواند زرد، نارنجی، قرمز یا سبز باشد.

به هنگام رسیدن میوه‌ها بوی شیرهٔ ملایمی می دهند و با فشار ملایمی فرو می روند. در وسط میوه هستهٔ درشتی است که با توجه به نوع درخت می تواند صاف یا دارای رشته و فیبرهایی در گوشت میوه باشد. گوشت میوه به رنگ زرد تیره و شیرین است. طعم انبه ها با توجه به گونه شان بسیار متفاوت است. به علاوه، با توجه به نوع میوه یا این که بیش از حد رسیده باشد، گوشت آن می تواند صاف یا رشته رشته ای باشد.

پرورش انبه

درخت انبه از هزاران سال پیش در شبه جزیرهٔ هند پرورش داده می شد و بین قرن پنجم و چهارم پیش از میلاد به آسیای شرقی رسید. از سدهٔ دهم میلادی، انبه توسط اعراب به شرق آفریقا، و سپس به برزیل، کارائیب و مکزیک برده شد.

امروزه یک دوم کل محصولات انبه به کشور هند تعلق دارد. علاوه بر این کشور، انبه در آمریکای شمالی، مرکزی، جنوبی، کارائیب، جنوب و مرکز آفریقا، استرالیا، چین، پاکستان و آسیای جنوب شرقی پرورش داده می شود. این گیاه به آسانی پرورش داده می شود.

با وجود این که هند بزرگ ترین تولیدکنندهٔ انبه در جهان است، کمتر از یک درصد از صادرات جهانی را به خود اختصاص می دهد. در سال ۲۰۰۴، تولید جهانی انبه ۲۶٫۳ میلیون تن بود، و به این ترتیب رتبهٔ ششم را در تولیدات جهانی میوه به خود اختصاص داد (پس از موز، انگور، پرتقال، سیب و موز سبز). ۸۹ کشور تولیدکنندهٔ انبه هستند.

پرورش انبه در ایران

بیشترین سطح زیر کشت انبه در ایران به استان هرمزگان اختصاص دارد. انبه در ایران در سواحل دریای عمان، مناطق راسک، سرباز، قصرقند، نیک شهر، دشتیاری و چابهار در سیستان و بلوچستان و همچنین در استان هرمزگان در شهرستان های میناب، رودان، بندرعباس و حومه آن و جاسک کشت شده است، در شهرستان حاجی آباد هرمزگان نیز درختان انبه بارور یافت می شوند.

قدمت کشت این درخت در استان هرمزگان به بیش از ۳۰۰ سال می رسد، انبه همچنین در استان کرمان در شهرستان های جیرفت و کهنوج کشت گردیده است. همچنین در شمال ایران در استان گیلان میوه ای ریز و آبدار وجود دارد که در اصطلاح عامیانه به آن انبه می گویند که در حقیقت بدلیل باردهی زیاد درخت آن در زبان گیلکی به آن انبوه گفته می شده و کم کم تغییر نام یافته است.

روش کشت و تکثیر انبه

بذرهای انبه به دو صورت چند جنینی و تک جنینی مشاهده می شوند. بذور چند جنینی پس از کاشت، تولید چند نهال می نمایند که به جز یکی بقیه به لحاظ صفات، کاملا شبیه پایه مادری هستند. اما از آنجایی که نهال حاصل از بذور تک جنینی به لحاظ صفات، شبیه پایه مادری نیستند، استفاده از تکثیر غیرجنینی ضروری است.

برای کاشت بذر، آنها را در خزانه در ردیف هایی به فاصله ۳۰ سانتی متر و با فاصله ۱۵ سانتی متری از هم در عمق ۶۰ سانتی متریبه نحوی می کارند که نوک جوانه هسته رو به بالا باشند. برای خزانه از خاک های رسی متوسط یا سیلت به همراه کودهای آلی استفاده می شود. استفاده از کودهای ازتی به صورت سولفات آمونیوم در خزانه توصیه شده است.

معمولا بذرهای انبه قوه نامه خود از ظرف مدت چهار هفته از دست می دهند و بذور پس از کاشت در خزانه پس از سه هفته جوانه می زنند. حدود شش هفته تا دوماه پس از سبز شدن، نهال های انتخابی را به گلدانی منتقل می کنند که حاوی خاک، کمپوست، شن و کود سبز است. البته به جای گلدان را کیسه های پلاستیکی نیز می توان استفاده نمود.

انواع پیوند در انبه

انواع مختلفی از پیوند در انبه استفاده می شود که مهمترین آنها پیوند به نکات مختلفی توجه می شود. به عنوان مثال گاهی از پایه هایی که به زهکش، کمتر حساسند و یا به سرمازدگی (انبه جنگلی) و شوری خاک، مقاوم ترند،‌ استفاده می شود. بذور باید قبل از کاشت ضدعفونی شده و سپس در بستر بذر قرار گیرند.

روش کاشت انبه در گلدان

1. به منظور کاشت دانه انبه در گلدان لازم است همانند کاشت هسته هلو در گلدان و کاشت آووکادو ابتدا گوشت میوه انبه را به طور کامل از هسته آن جدا کنید. پس از آن هسته را به آرامی بشویید به طوریکه تا حد ممکن لیزی دانه برطرف شود.

2. مرحله بعد شکافتن هسته و خارج کردن آن از غلاف است. در میوه‌های انبه کاملا رسیده هسته به راحتی با فشار دست جدا میشود. در غیر این صورت به وسیله یک حوله یا دستمال زبر، هسته انبه را در دستان خود محکم گرفته و با یک چاقوی تیز از وسط هسته یک شکاف ایجاد کنید.

3. دقت کنید هنگام ایجاد شکاف به بذر آسیبی نرسد. همچنین برای اینکه بتوانید راحتتر غلاف هسته را جداکنید، هسته میوه را به مدت چند ساعت در آب نسبتا گرم بگذارید.

4. پس از خارج کردن بذر انبه، آن را با چند لایه دستمال کاغذی پوشانده و در پلاستیک زیپ کیپ شفافی یا ظرف پلاستیک درب‌دار قرار دهید. توجه داشته باشید ظرف دارای رنگ روشن باشد تا نور کافی به بذر برسد.

5. داخل پلاستیک مقدار کمی آب به اندازه دو قاشق غذاخوری بریزید و درب پلاستیک را بسته و آن را پشت پنجره قرار دهید. هر چند روز سر بزنید تا مطمئن شوید که دستمال کاغذی مرطوب است. اگر خشک شده بود از آب ولرم استفاده کنید.

6. پیشنهاد ما برای افزایش سرعت جوانه زنی گیاه، قرار دادن هسته انبه در آشپزخانه و نزدیک اجاق گاز است تا حرارت و رطوبت مناسب برای جوانه‌زنی هسته انبه تامین شود. در این صورت اگر آشپزخانه پنجره ندارد از نور مصنوعی (نور چراغ) برای تامین نور مورد نیاز گیاه استفاده کنید.

7. هسته انبه در صورت حرارت مناسب محیط در مدت یک تا دو هفته جوانه خواهد زد. پس از جوانه زدن، وقت انتقال گیاه به گلدان است.

8. گلدان مناسب برای کاشت دانه انبه بایستی بزرگ باشد تا فضای کافی برای رشد گیاه فراهم گردد. همچنین بهتر است از جنس سفال باشد تا رطوبت در آن بهتر تامین شود.

9. دقت کنید ته گلدان داراری سوراخ کافی برای زهکش باشد تا آب اضافی به راحتی از ته گلدان خارج شود. روی سوراخها را با سنگریزه بپوشانید تا با خاک داخل گلدان مسدود نشود.

10. گلدان را با خاک مناسب پر کنید. هسته انبه را داخل خاک گلدان کاشته و روی آن را تا جایی که جوانه روییده با خاک پر کنید و سپس گلدان را به طور کامل آبیاری کنید.

11. گلدان شما باید در جایی پر نور قرار داشته باشد. البته دقت کنید، گیاه جوان را نباید در معرض تابش شدید نور خورشید قرار دهید. بهتر است گلدان در جایی باشد که نور غیر مستقیم خورشید وجود داشته باشید. بهترین مکان پنجره‌های جنوبی آپارتمان است.

شرایط اکولوژیک مورد نیاز کاشت انبه در گلدان

خاک: انبه در انواع گوناگونی از خاک رشد می کند، با این وجود برای کاشت دانه انبه در گلدان بهترین خاک مخلوط مساوی از خاک معمولی و خاک برگ و یا ترکیب کوکوپیت و پرلیت به میزان ۴۰ درصد و پیت ماس ۲۰ درصد است.

نور: گیاه انبه برای رشد نیاز به نور کافی دارد. البته از قرار دادن گیاه در برابر نور مستقیم خورشید خودداری کنید.

آبیاری: آبیاری را منظم و به روش صحیح انجام دهید. انبه مانند بسیاری ازمیوه‌های گرمسیری، در دوره‌های متناوب خشک و مرطوب رشد می‌کند. دانه به‌طور منظم نیاز به رطوبت دارد تا جوانه بزند. بهترین زمان آبیاری هنگامی است که سطح خاک گلدان خشک شده باشد.

کوددهی: کود دادن گیاه بایستی به طور منظم و به صورت یک بار در ماه حتی در فصل زمستان انجام گیرد.

آفات و بیماری‌ها: مهمترین آفت این گیاه شته و کنه است. لازم است به محض دیدن اولین نشانه‌های بیماری گیاه برای جلوگیری از گسترش آن‌، در سریع ترین زمان ممکن اقدام کنید.

کاشت دانه انبه در گلدان تا رسیدن گیاه به مرحله میوه‌دهی 5 تا 8 سال طول خواهد کشید. در طول این مدت میتوانید از گیاه به عنوان یک درختچه زینتی نگهداری کنید. البته شما میتوانید نهال آماده انبه را از فروشگاههای گل و گیاه خریداری کنید که زمان کمتری را برای رسیدن میوه منتظر خواهید ماند.

برداشت محصول انبه

درخت انبه از سال چهارم یا پنجم بعداز کاشت شروع به میوه دادن می کند و بعد از ۸ سال میزان تولید آن افزایش می یابد. در ۲۰ سالگی به رشد کامل می رسد.

هر درخت باید در سال بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ عدد میوه تولید نماید. بعضی از ارقام در سال می توانند ۱۰۰ عدد میوه تولید نمایند. از نظر تولید، ارقام انبه نظم هماهنگی ندارند به طوری که در یک برداشت کم از نظر تولید، ارقام انبه نظم هماهنگی ندارد به طوری که در یک برداشت کم از نظر تعداد امکان افزایش کیفیت میوه وجود دارد.

معمولا از گلدهی تا زمان رسیدن میوه ها ۳ تا ۶ ماه طور می کشد. برداشت میوه ها با تغییر رنگ آن از سبز به زرد شروع می شود و معمولا در این حالت بریکس میوه بیشتر از ۷ می باشد. میوه ها را باید در فواصل زمانی منظم برداشت نمود. میوه ها را به آرامی در دست گرفته و میچینند و سپس بسته بندی می نمایند.

میوه ها همراه با ۵ تا ۱۰ سانتی متر از دم میوه چیده می شود. برای حمل و نقل و صادرات میوه باید دم میوه ها را تا ۲ سانتی متر کوتاه نموده و شستشو می دهیم تا مواد زاید و بقایای سم از بین برود و سپس در جعبه قرار می دهیم. برای جلوگیری از شکستن شاخه های درخت در زمان برداشت از نردبان یا بالابرها باید استفاده نمود.

بیشتر بخوانید:

نگهداری و تکثیر گیاه کاکتوس

نگهداری صحیح گل حسن یوسف در آپارتمان

گل ساعت و روش تکثیر این گیاه