داروی ضد ریزش موی فیناستراید
فیناستراید (با نام های تجاری فین پشیا , پروسکار، پروپشیا) اولین بار در پزشکی برای درمان بیماری بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) مورد استفاده قرار می گرفت، پزشکان متوجه شدند ریزش موها در بیماران مصرف کننده قرص فیناستراید بعد از مدتی کاهش می یابد و حتی در مواردی نیز بیماران رویش موها را تجربه می کنند. با گذشت زمان و تحقیقات بیشتر اثر فیناستراید بر کاهش ریزش موها در صورتی که عامل ریزش موها ازدیاد هورمون دی هیدروتستوسترون (DHT) باشد اثبات و توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید گردید.
فیناستراید از تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) در بدن جلوگیری می‌کند . DHT در بروز هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) نقش دارد.
مکانیسم اثر فیناستراید
ریزش موی ناشی از طاسی الگوی مردانه زمانی رخ می‌دهد که هورمونی به نام DHT (دی هیدروتستوسترون) از رسیدن مواد مغذی حیاتی مورد نیاز فولیکول‌ها به آنها جلوگیری می‌کند. فیناستراید مانع از تولید DHT شده و از این طریق از فولیکول‌های مو محافظت می‌کند. کاهش DHT می‌تواند باعث توقف ریزش موی ناشی از طاسی الگوی مردانه شده و حتی به رشد مجدد موها کمک کند.
فیناستراید سطح DHT خون و پوست سر را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد و تصور می‌شود که تأثیر دارو نیز به همین خاطر باشد. مصرف 1 میلی‌گرم فیناستراید در روز باعث کاهش سطح DHT خون تا 70% شده اما سطح تستوسترون خون را تا حدود 10% افزایش می‌دهد، که البته این مقدار در محدوده نرمال قرار دارد.
فارماکوکنتیک فیناستراید
فیناستراید در سطح مولکولی باعث تحریک رشد موهای تازه می‌شود. این ماده بصورت آزا-استروئیدی ساختگی و با قدرت زیاد به صورت آنتاگونیست غیررقابتی و انتخابی به صورت برگشت‌ناپذیر. فعالیت آنزیمی را که باعث تبدیل هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) به فرم فعال آن در فولیکول مو می‌شود مهار می‌کند.
تستوسترون هرمونی است که بر روی پوست، فولیکول مو، غدهٔ پروستات، غدد سبابه و ایجاد کنندهٔ چربی پوست تأثیرگذار است. بافتهای فولیکول مو به فرم خاصی از تستوسترون به نام DHT حساس می‌باشند. تستوسترون توسط آنزیمی به نام ۵ آلفا ردوکتاز (reductase 5) تبدیل به DHT می‌شود. فیناستراید عمل این آنزیم را مهار کرده و بنابراین از تبدیل تستوسترون به DHT جلوگیری می‌کند. ۵ آلفا ردوکتاز بر دو نوع تیپ ۱ و ۲ می‌باشد. تیپ ۱ بیشتر در نمود چربی و تیپ ۲ بیشتر در فولیکول مو و بافت پروستات وجود دارد. مردانی که سطح آنزیم تیپ ۲ آنها طبیعی یا بالا است میزان DHT طبیعی بالا داشته و بیشتر به ریزش موی مردانه و بزرگی خوش خم پروستات دچار می‌شوند. فیناستراید سبب مهار تیپ ۲ این آنزیم می‌شود. سطح DHT را پایین آورده و احتمال ریزش موی مردانه و نیز بزرگی خوش‌خیم پروستات را کاهش می‌دهد. نیمه عمر پلاسمایی این دارو ۸ ساعت می‌باشد و اثرات بیولوژیکی آن برای زمانی طولانی‌تر به جا می‌ماند
نحوه مصرف فیناستراید
فیناستراید، به صورت یک قرص در روز، همراه با غذا یا به تنهایی، مصرف می‌شود. برای رسیدن به نتیجه باید فیناستراید را به طور مرتب مصرف کنید. همچنین توصیه می‌شود مصرف قرص فیناستراید را در برنامه کارهای روزانه خود بگنجانید تا مطمئن شوید آن را فراموش نمی‌کنید. برای مثال، قرص را هر روز در یک زمان مشخص مصرف کنید، مثلاً صبح‌ها یا شب‌ها قبل از خواب. روزانه بیش از یک قرص مصرف نکنید زیرا این کار تأثیر دارو را زیاد نکرده و حتی برایتان مضر خواهد بود.
برای آنکه تأثیر فیناستراید در جلوگیری از ریزش موها و رشد مجدد آنها به طور دقیق قابل ارزیابی باشد، می‌بایست دارو را یک سال یا بیشتر مصرف کرده باشید. البته، در طول شش ماه اول موهای موجود کمی کم پشت می‌شوند. گاهی اوقات دلیل این امر این است که ریزش مو در حال پیشرفت بوده و اثرگذاری فیناستراید هنوز شروع نشده است، در برخی موارد نیز دلیل آن ریزش یک سری موهای مینیاتوری شده است که البته ریزش آنها جا را برای رشد موهای جدید و سالم باز می‌کند. صبور بودن در طول این دوره خیلی مهم است. همچنین، باید مصرف دارو را دست کم یک سال ادامه بدهید تا هم شما و هم پزشکتان بتوانید تأثیر آن را ارزیابی کنید.
فیناستراید چقدر تأثیر دارد؟
تحقیقات بالینی انجام شده نشان داد که فیناستراید در 90% مردان مبتلا به طاسی الگوی مردانه تأثیر مثبت دارد. به طوری که بعد از 5 سال مصرف، در 48% مردان افزایش رشد مو مشاهده شد و 42% نیز هیچگونه ریزش مویی نداشتند، اما 10% باقیمانده دچار ریزش مو شده بودند. در مقابل، 6% از مردان درمان شده با دارو نما افزایش رویش مو داشتند و 19% نیز هیچگونه ریزش موی جدیدی را گزارش ندادند در حالی که ریزش موی 75% باقیمانده همچنان ادامه داشت.
دو سوم مردانی که فیناستراید را به طور صحیح مصرف می‌کنند موهایشان مجدداً رشد می‌کند. البته این دارو برای کنترل ریزش مو است نه درمان قطعی آن، پس اگر می‌خواهید نتایج به دست آمده حفظ شوند باید به مصرف آن ادامه دهید. فیناستراید بیشتر برای مردانی مؤثر است که دچار طاسی خفیف تا متوسط الگوی مردانه هستند.
چقدر طول می‌کشد تا اثرگذاری فیناستراید شروع شود؟
نتایج درمان فوراً قابل مشاهده نیستند. عموماً، اولین آثار دارو بعد از مصرف روزانه یک قرص به مدت 3 تا 6 ماه مشاهده می‌شوند. البته برای آنکه بتوانید از مؤثر بودن فیناستراید مطمئن شوید باید مصرف آن را تا یک سال ادامه دهید. توجه داشته باشید که حتی اگر بهترین نتیجه ممکن را به دست آوردید نیز برای حفظ آن باید مصرف دارو را ادامه دهید.
آیا فیناستراید ریزش مو را به طور قطع درمان می‌کند؟
همانطور که پیشتر گفته شد، فیناستراید عارضه را کنترل می‌کند نه درمان. اگر مصرف فیناستراید را متوقف کنید، هورمون DHT که عامل ریزش مو است، بعد از مدتی دوباره به سطحی می‌رسد که می‌تواند باعث ریزش مو شود. برای پایین نگه‌داشتن سطح DHT باید مصرف روزانه فیناستراید را ادامه بدهید. با مصرف فیناستراید به این شکل، 90% احتمال دارد که ریزش مویتان تا آخر متوقف شده و حتی موهایی که قبلاً ریخته‌اند نیز دوباره رشد کنند.
عوارض جانبی فیناستراید
رایج‌ترین عارضهٔ جانبی مصرف فیناستراید عوارض جنسی است. کاهش میل جنسی در ۲درصد مردان، اشکال در نعوظ در ۱/۳ درصدو کاهش مقدار مایع منی از عوارض مشاهده شدهٔ این دارو در دوز ۱ میلی گرمی آن است. این عوارض با ادامه درمان به تدریج ناپدید شده و در صورت قطع درمان نیز ظرف مدت کوتاهی ازبین می روند .
تداخل دارویی فیناستراید
در ارتباط با قرص فیناستراید هیچگونه تداخل دارویی و یا آثار سو بر کبد ، مغز استخوان ، چربی خون و تعداد اسپرم ها مشاهده نشده است .
احتیاط در رابطه با مصرف فیناستراید
-
در صورت داشتن حساسیت به فیناستراید یا هرگونه آلرژی دیگری، قبل از مصرف آن موضوع را به پزشک یا مسئول داروخانه اطلاع دهید. -
این محصول حاوی برخی ترکیبات غیرفعال است که می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگری شوند. -
قبل از مصرف فیناستراید در صورت داشتن مشکلاتی از قبیل بیمارهای کبدی، سرطان پروستات، هرگونه عفونت، مشکلات ادراری و یا هر مشکل پزشکی دیگری که در گذشته داشته یا اکنون دارید، موضوع را با پزشک یا مسئول داروخانه در میان بگذارید.
هشدار مصرف فیناستراید
-
کودکان نباید از فیناستراید استفاده کنند. -
این دارو از طریق پوست نیز قابل جذب است. به همین دلیل، در صورت شکسته یا کنده شدن لایه پوششی قرص یا خرد شدن خود قرص، زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند می‌بایست از دست زدن به آن خودداری کنند. -
قرار گرفتن پسران در حال رشد در معرض فیناستراید می‌تواند منجر به اختلالات تناسلی در این کودکان شود. فیناستراید برای مصرف زنان توصیه نشده و استفاده از آن در دوران بارداری ممنوع است. -
اگر باردار شده یا احتمال می‌دهید که باردار شده‌اید موضوع را سریعاً به پزشکتان اطلاع دهید. -
از آنجا که این دارو معمولاً برای زنان تجویز نمی‌شود، استفاده از آن در دوره بارداری یا شیردهی بعید به نظر می‌رسد.
نکات مهم در رابطه با فیناستراید
توجه داشته باشید که با قطع مصرف این داروها ریزش موها تشدید نمی گردد، بلکه موهایی که تحت اثر این دارو حفظ شده و یا ضخیم تر شده بوده اند به دلیل قطع دارو به تدریج به وضعیت اولیه خود در آمده وتحت تاثیر فرآیند طاسی مردانه دوباره دچار ضعیف شدگی ودر نهایت ریزش می شوند .
استفاده از فیناستراید در درمان ریزش مو در خانمها هنوز به اثبات نرسیده‌است. مخصوصاً این دارو در زنانی که در سن حاملگی بوده یا حامله هستند مورد استفاده قرار نمی‌گیرد زیرا در تعیین جنسیت جنین دخالت نموده و باعث ایجاد ناهنجاری در ارگان شناسی جنین می‌گردد. فیناستراید از طریق مهار تبدیل تستوسترون به دی هیدرو تستوسترون ممکن است باعث ایجاد اختلال در دستگاه تناسلی خارجی جنین پسر گردد.
فیناستراید در خانم‌های باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند منع مصرف مطلق دارد. بنابراین تجویز و مصرف این دارو و حتی تماس پوستی با قرص یا خرده‌های آن در حین بارداری، توسط شرکت‌های سازنده ممنوع اعلام شده‌است.
همچنین از آنجاییکه فیناستراید در مایع منی ترشح می‌شود، بهتر است در صورت بارداری همسر یا قصد یا احتمال بارداری وی، از کاندوم استفاده شود.
توجه علی رغم موقتی بودن اثرات مثبت داروهای فوق و مشکلات مصرف آنها ،متخصصین پوست غالبا توصیه می کنند که این داروها در کنار کاشت مو طبیعی برای چند سال (و گاهی تا آخر عمر) استفاده شوند .
بیشتر بخوانید:
مزایای مصرف قرص اکوفان برای درمان ریزش مو
چه داروهایی باعث ریزش مو می شود؟
درمان ریزش مو
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله دلگرم